Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 022.jpeg

Galacja.—Galban. 13 51—52 po Chryst. Około trzech lat później, kiedy ś. Paweł powrócił z Macedonji i z Koryntu do Jerozolimy, a ztąd do Antjochji się udał (ibid. 18, 21 — 2 3), odwiedził Galatów i Frygijczyków, a potem zamieszkał dłuższy czas w Efezie, zkąd list do Galatów pisał. Według II Tym. 4, i o. poszedł do Galacji pomocnik ś. Pawła, Crescens (ob.). Gdy jednak Galacją nazywano także Gallję, czyli Francję (ob. Rettberg, Kir-chengesch. von Deutschl. I 82—90), gdy nadto ś. Grzegorz turoneóski (Hist. Franc. I 31) Galatami nazywa Gallów i gdy wreszcie Kodeks biblijny synaicki (ob.) ma w II Tim. 4, 10 elę raXXtav, zam. stę raXauav, z tego powodu nie bezzasadnem jest podanie, że ś. Krescens był wysłany przez ś. Pawła do Galacji europejskiej, czyli do Gallji, a nie do Galacji w Azji. (Kónig). X. F. S. Galanus Klemens, ur. w Sorrento, w Neapolitańskićm, teatyn, przez 12 lat missjonarz w Armenji, wydał po powrocie swoim do Rzymu: Pojednanie kościoła ormjańskiego z kościołem rzymskim, oparte na świadectwach Ojców i doktorów ormjańskich, Rzym 1650—1661, 2 v. in-f. (po łacinie i po ormjańsku). W Rzymie wykładał Ormjanom teologję w ich języku macierzystym. Zostawił nadto grammatykę ormjańską: Gramma-ticae et logicae institutiones linguae litteralis armenicae, addito vocabulario armeno-latino dictionum scolasticarum, 1 645 in-4. Galatówski Joannicjusz, od 1659 — 62 był rektorem prawosławnej akademji kijowskiej i ikumenem, a następnie archimandrytą kijewo-peczerskiej ławry; um. 1 7 00 r. Podobnie jak Łazarz Baranowicz (ob.) polemizował G. pko katolikom. Napisał: 1) Rozmowa białocerkiewska wielebnego ojca Jana Galatowskiego z księdzem A. Piekarskim S. J. Kijów, 1663. Pko rozmowie tej, kilkakrotnie przedrukowywanej, pisali jezuici, którym odpowiedział G. dziełkiem: 2) Rycerz prawosławnej katolickiej cerkwi wschodniej ryderzowi kościoła rzymskiego na jego Refutację, napisaną pko rozmowie białocerkiewskiej, bez r. i miejsca druku; 3) Odpowiedź greko-rossyjskiego kościoła Rzymianom na ich księgę: Fundament wiary, napisaną przez jezuitę Skargę, albo wskazanie fundamentów, na których łacin-nicy przeciwko Ross/an utwierdzają swoją nową wiarę, Czernichów 1683; 4) Stary kościół wschodni nowemu kościołowi rzymskiemu pochodzenie Ducha ś. od Ojca samego nie od Syna pokazuje, Nowogród Siewierski bez roku. Na to pismo odpowiedział Teofil Rutka (ob.). 5) Stary kościół starą wiarę przepowiada, bez miejsca i roku. Prócz tego wydał jeszcze kilka dzieł religijnej treści po polsku i po małorossyjsku. Galban, il^n (od aHl—tłuszcz), LXX-/cdpawj; Tu^-galbanum, wliczone jest w Exod. 30, 34. pomiędzy ingredjencjami, z których przysposabiano kadzidło do świątyni. Według greckich i rzymskich botaników jest to żywica pewnego krzewu, rosnącego w Abissynji, Arabji i Syrji (Feruła, u Plinjnsza Stagonitis). Tę żywicę otrzymywano przez narznięcie kory; jest ona tłusta (ztąd nazwa jej hebrajska), lepka, z początku biała, potśm żółta, z białemi plamami, ma smak ostry, gorzkawy (ócsjr/j papsia, Dioseor. 2, 97) i zapach mocny (Plin. 12, 56. 24, 13). Wirgiljusz (Georg. III 415) i Kalpurnjusz (Ecl. V 90) zalecają tę żywicę, jako środek do wypędzania wężów; połączona z innemi wonnościami podtrzymuje i wzmacnia miłą ich woń (Plin. 13, 2) i z tego powodu zapewne zaleconą została do używania w przybytku Bożym. (Welte). X. F. S.