Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 031.jpeg

22 Galilei.—Gall. że za sprawkę jezuitów cały process ma bezimienny autor angielski: The privale life of Galileo, Lond. 1870. 9) Henryk de 1'Epinois, Galilee, son proces, sa condamnation, cTapres des documents inedita, w Recue cles guestions historiques (Paryż 1867, III 68—171), oprócz uczonej rozprawy, podaje akta processu pko G. dokładniej, niż ma M. Marini; na zarzuty sobie czynione przez 10) T. Henr. Martin (Galilee, les droits de la science et la methode des sciences physiques, Paris 1868, dzieło jedno z lepszych w tej materji, pomimo niektórych poglądów błędnych) odpowiedział w temże Iteuue d. qu. hist. V 550 (1868 r.). 11) E. Wohlwill, Der Inguisitions-Prozess des Galileo- Galilei, eine Priifung seiner rechtli-chen Grundlagen nach den Aclen der frmisch. Inguisition, Berlin 1870, jest tylko wstępem do obszerniejszego dzieła, jakie autor zamierzył. We wstępie tym Wohlwill utrzymuje, że protokół z dnia 25 Lutego 1616 o upomnieniu G'a przez kard. Bellarmina jest apokryficznym, że inny protokół z t. r. (1616) został przerobionym w r. 1632 i to w celu, żeby mieć mocniejszą podstawę do potępienia G'a. Lecz mylność takowego przypuszczenia wykazał prof. F. Gilbert (Encore le proces de Galilee, Lou-Yain 1872, i w lowańskiem Revne catholique t. r.). 12) Prof. Ar-duini, La primogenita di Galileo-Galilei (18 64), wydał 131 listów Marji Celesty, córki G'a, pisanych do ojca. 13) Nowy zbiór listów preez, lub do G'a pisanych, lub do jego sprawy się odnoszących, ogłosił Artur Wołyński w Ricista Europea, Sierp, i Pażdz. 1 872, Marz. 187 3 r. Tenże w Archiuio storico t. XVI s. 63 i t. XVII s. 3 — 2 62 wydał sporą liczbę dokumentów o stosunkach G'a z Polakami. Między innemi jest tam wstawienie się Władysława IV, kr. pol., za G'em, aby był uwolnionym. Dokumenty przez Wołyńskiego ogłoszone wyświetlają wiele nowych rzeczy. Np. że Goli, którego miano za wroga Galileuszowego, posiał d. 24 Paźdz. 1632 r. obronę w jego sprawie; że Pap. Urban VIII nie miał żadnej zawziętości pko G., owszem był mu życzliwym, co widać ztąd, że G. pobierał dochody z beneficjów kościelnych, pomimo wyroku i pomimo niedopełnienia warunków (między innemi przyjęcia sukni duchownej) przepisanych bullą, która mu te beneficja nadawała. Wreszcie, bardzo wiele dokumentów do sprawy G'a jest w Opere complete di Galileo, wyd. Eug. Albćri, Florencja 1842—56, 15 v. in-8 i 16y t. Supplemento. Wiele innych dzieł, zwłaszcza dawniejszych, ob. T. H. Martin, Galilee, Paryż 1868 s. 301. N. Gall (Gallus, Ilahn) Mikołaj, jeden z najgorliwszych zwolenników Lutra i czystego luteranizmu, ur. 1516 w Cotheu, gdzie ojciec jego był burmistrzem; uczył się w Wittenberdze pod Lutrem i Melanchtonem. Na zalecenie Lutra został 154 3 drugim superintendentem w Regensburgu, a gdy miasto to przyjęło Interim, opuścił 1548 r. wraz z innymi predykantami swój urząd, został kaznodzieją w Wittenberdze, następnie superintendentem w Magdeburgu, zkąd na takiż urząd wrócił 1554 do Regens-burga. W sporze, jaki się toczył pomiędzy teologami luterańskimi, G. walczył pko Melauchtonowi i adiaforystom, stojąc po stronie Flacius'a. Powagą swoją powstrzymywał on w Regensburgu wszelką reakcję pko flacjanizmowi, dopóki nie umarł 15 70 r. na apopleksję. Pomagał Flacju-szowi w pracy około Centuryj i pisał przeciwko jego nieprzyjaciołom. W pismach jego wiele znajduje się świadectw głębokiego upadku moralnego pomiędzy ówczesnymi luteranami. Cf. Dóllinger, Die Reformation etc. U 5 71. (Schródl). N.