Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 082.jpeg

Gedrojć. 73 dziedzicznej swej ziemi i zapisał 2,000 dukatów. Do polityki G. mała aię mieszał, ale zrobił w niej kilka fałszywych kroków, opierając się na myśli odrębności Litwy, jaką wówczas wielu Litwinów jeszcze żywiło. Ztąd, po ucieczce króla Henryka, Litwa lekkomyśnie oddzielne od siebie za nim posłała poselstwo do Francji; posłem był G. Gdy r. 1591 po Radziwilie król na biskupstwo wileńskie przeniósł Bernarda Maciejowskiego, kapituła wileńska nie chciała go dopuścić dla tego, że to koroniarz, a na posiedzeniach kapituły rej wodził Gedrojć i do oporu przez lat 9 zapalał, dopóki nareszcie kapituła nie postawiła na swojóm. R. 1591 zasiadał na trybunale skarbowym wileńskim; r. 1000 był od króla kommissarzem do pogodzenia Radziwiłłów z Chodkiewiczami; r. 1601 był delegatem sejmowym do rozgraniczenia Żmudzi z Kurlandją, wraz z Janem Karolem Chodkiewiczem i innymi. Um. w Olsiadach r. 1608, pochowany w szklan-nej trumnie, w podziemiu dawnej katedry w Worniach; r. 1806 zwłoki jego przeniesiono do nowej katedry. Teraźniejszy bp żmudzki Maciej Wolonczewski, wraz z dziekanem kapituły Marjanem Gedrojciem, wznieśli r. 1858 G'wi w katedrze wornieńskiej nagrobek marmurowy.—2. Jan Stefan, bp inflancki (1 765—78), poteni żmudzki (1778 — 180 1). Zostawszy księdzem, forytowany był przez Massalskiego, bpa wileńskiego, otrzymał następnie suffraganję białoruską, z tyt. bpa synopeńskiego. Był w łaskach u króla Stanisława Augusta, który go nominował 10 Grud. 17 64 bpem inflanckim. G. wiernie służył królowi, nawet w czasach konfederacji radomskiej i barskiej. G. pierwszy naradzie senatu ostro powstał (w Marcu 1 768) na konfederację barską. Napisano za to na niego upowszechniony wiersz: Reflexje moralne w Wielki Piątek na biskupa inflanckiego. Niestety! bp nie należał do ludzi, którzy dla siebie nakazują poszanowanie swem życiem: powszechnie uważano go za galanta i modnisia, który mało dbał o Kościół, a w polityce kierował się głównie zasadą osobistego pożytku. R. 1 7 78 został G. bpem żmudzkim; ks. Naruszewicz chciał wówczas wziąść po nim probostwo trockie, ale G. zatrzymał wszystkie swoje beneficja, wstępując na biskupstwo żmudzkie. Um. 1801.—3. Józef Arnolf, bp żmudzki (1801 —1838), ur. 1754 w Kossakowszczyznie Ge-drojcach, z ojca Jana, rotmistrza wojsk litewskich, uczył się w Wilnie, potćm od r. 1 7 75 w seminarjum wileńskiem; w seminarjum jeszcze był już kanonikiem inflanckim, nominowanym przez stryja swojego, biskupa Stefana (nr. 2); wyświęcony r. 1781 na kapłana i mianowany plebanem w Lajżewie, pojechał na nauki do Rzymu (1 781 —1 785), następnie podróżował po Włoszech i Francji. R. 1 7 86 powrócił do kraju; i zaraz został scholastykiem imudzkim, a i 788 archidjakonem. R. 1789 był kommissarzem na powiat upitski do zbierania ofiar na rzecz publiczną, za co otrzymał order ś. Stanisława. Za pozwoleniem Papieża Piusa VI został koadjutorem stryja swego bpa Stefana, z prawem następstwa, i bpem ortozjeńskim in part. inf. R. 17 95 pojechał do Petersburga, jako pierwszy delegat od duchowieństwa i obywateli księstwa Żmudzkiego. Po posłuchaniu u cesarzowej Katarzyny otrzymał krzyż brylantowy. R. 1801, po śmierci stryja, objął biskupstwo żmudzkie. Biskup gorliwy, pracował wiele nad oświecaniem ludu, zakładał szkółki pa-rafjalne, szkoły podwydziałowe, powiatowe i gimnazja. Funduszu na to dostarczała Żmudź sama. Poparcie w tej pracy miał bp u księcia Adama Czartoryskiego, jako urzędowego opiekuna szkól w guberniach zacho-