Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 117.jpeg

108 Geografja. tabrigiae 1 703 —1 706, 3 części in—4. Między nowszemi podręcznikami geogr. bibl. odznaczają się: Seppa (ob.) Jern3. 1 863; Grali a (ob.) Ilandb. v. Scbauplatz (1844—58); J. I. Porter, A handbook for tra-vellers in Syria and Palestine, including aa accotmt of the geography, history, antiąuities and iuhabitants of these countries, the peninsula of Sinai, Edom, and the syrian desert, with detailled descriptions of Jeru-salem, Petra, Damascus and Palmyra, Lond. 1 858; inne dzieła tegoż autora ob. art. Galaad. G. Ii. Whitney, Handbook of Bibie geography, New-York 1871; II. B. Tristrama The land of Israel (Lond. 1865) zajmuje się w znacznej części fizyczną geogr. Ziemi ś., podobnie jak i Eiw. Robinsona Physical geogr. E. Pierotti, La Palestine actuelle dans ses rap-ports avec la Palestine ancienne, produits, moeurs, coutumes, legendes, traditions, Paris 1865; V. Guerin (ob.), Description (1868-69); Karol Ritter, Erdkunde im Varhaltniss zur Natur und Geschichte des Men-schen, oder allgemeine vergleichende Geographie, Berlin 1817—18, 2 v.; drugie wyd. przerobione Berlin 182 1 — 27, 7 części, 15 v.; 3-e wyd. ib. 1850—52, 15 v. in—8. Biblijna geogr. (cz. I o Afryce, cz. VII ks. III o Azji zachód.) z tego dzieła osobno przełożoną została na język angielski przez \V. L. Gage (The comparative geography of Palestine and the Sinaitic peninsula, adapted to the use of biblieal students, Edinburgh 1 86 7. Wiele innych dzieł ob. Tobler, Bibliographia geogr. Palest. 1 867. Szczegółowe wiadomości z geografii b. znajdzie czytelnik pod artt. Palestyna, Syrja, Arabja, Synai, Egipt, Etjopja, Fenicja, Cha-naan i w. in,; tu tylko jeszcze nadmienimy o kosmograficznych pojęciach u żydów. Żydzi wyobrażali sobie ziemię, jako płaską powierzchnię kolistą (hug-haarets, gyrus tcrrae. Isai. 4,2 2), zawieszoną w środku wszechświata (Job. 26,7), opartą na wodach oceanu (Psal. 23,2); na środkowym punkcie powierzchni ziemskiej kładli Jerozolimę (Ezech. 5, 5. 38,1 2). Powierzchnię dzielili na ziemię suchą (hajabasza) czyli ląd stały i na morze (hajom). Cf. Gen. 1,9.10. Jon. 1,9. Ocean nazywa się wielką przepaścią (thehom raba), do której spływają wody wszystkich rzek (Gen. 7,u. Job 28,14. Psal. 35,7. Eccle. 1,7. Eccli. 40,i). Od lądu stałego odróżniali wyspy (Ijim); pod tą jednak ostatnią nazwą rozumieli i półwyspy, jak Grecję, Italję, Hiszpanję (Gen. 10,5. Psal. 66,19. Ezech. 27, 3.15. Dan. 11,18). Cztery strony ziemi nazywają się 4 brzegami ziemi (Isai. 11,19), 4 krańcami niebios (Jer. 4 9,3 6), 4 kątami ziemi (Apoc. 7,1), 4 wiatrami niebios (Mat. 24,31. Zach. 2,6). Co do pojedynczych stron: ponieważ ludy wschodnie podczas modlitwy zwracają się twarzą ku słońcu, ztąd wschód nazywa się u nich stroną przed obliczem (al-pne), albo stroną, która jest przed, naprzeciw (kedem. Gen. 2, 8. 12, 8. 25, 18. Job 23, 8. I Keg. 15,7); nazywa się także wschodem słońca (mizrah. Psal. 103, 2. Jos. 4,19. II Esd. 12,37. Dent. 4, 41. 47. Exod. 2 7,13). Dla człowieka, twarzą zwróconego ku słońcu, zachód jest stroną tylną, północ będzie po ręce lewej, a południe po prawej. Z tego powodu zachód nazywa się w Biblji tyłem (ahor. Job 23, 7.8. Jud. 18,6. Isai. 9,11), morze Śródziemne morzem tylnim (Deut. 11,24), a wiatr zachodni wiatrem morza (Exod. 10,19). Zachód nazywa się także zapadnięciem, zstąpieniem słońca (w morze), mebo haszemesz (Deut. 11,30. Psal. 50,1), albo zajściem słońca (maarab. Psal. 74,7. 102,12. 106,3. Isai. 43,5). Południe nazywa się prawicą (hajamin. Jos. 17,7. 23,13),