Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 153.jpeg

144 Geroch.—Gerson. belberger: Gerhohi Reichersbergensis opera hactenus inedita, tomi I pars I, Linz 1875 (.1874). O sporach dogmatycznych G'a ze współczesnymi ob. Binterim, Pragm. Gesch. d. deut. Concil. IV 18 7... Szczegóły o G'u w Magni Chronić Reichersb. (ob. Magnus) i w pismach samego G'a, zwłaszcza w Kommentarzu na Psalmy, ap. Bez, Thes. anecd. t. V. Cf. Jodok Stiilz, Propst Gerhoch I von Reichersperg, w Denkscbriften der Wiener Akad. Philol.-hist. Classe, Wien 1850 t. I s. 113 — 166.M. Bach, Propst Gerhoch I Ton Reichersberg, w Wiedematma Oesterreich. Vier-teljahresschrift fur kathol. Theol., Wien 1865 s. 19 —118. Gerson (czyt. Żer są), właściwie Jan Charlier (czyt. Siarlje), ur. 14 Gr. 1 363 w wiosce Gerson, w diecezji remeńskiej. R. 137 7 uczęszczał do kollegjum nawarskiego, od 1382 r. uczył się teologji, szczególniej pod kierunkiem Piotra d'Ailly (ob.); r. 1383 i 84 był prokuratorem narodu francuzkiego przy uniwersytecie, r. 1395 został kanclerzem uniwersytetu po d'Aillym i dziekanem w Briigge, we Flan-drji. Gdy Jan Petit bronił w publicznej mowie morderstwa, dokonanego przez księcia Burgundzkiego na osobie księcia Orleańskiego, G. wystąpił (1407) energicznie pko niemu. Na synodzie paryżkim (1408) starał się G. skłonić antypapieża Benedykta XIII do abdykacji, jako do środka, mającego na celu położenie końca odszczepieństwu. Synod pizański (14 0 9) idąc za myślą Gersona, wyrzekł wyrok pozbawiający papieztwa obu przeciwników (Bened. XIII i Grzegorza XII). Wyborem wszakże Aleksandra V odszczepieństwo wcale nie zostało jeszcze zakończone. Na soborze konstancjeńskim (ob.) odgrywał G. wielką rolę: on to przedewszystkiem napierał na przyjęcie zasady wyższości soboru nad Papieżem. Błąd ten G'a daje się objaśnić i smutnemi okolicznościami, w jakich wówczas znajdował się Kościół rozdwojony i doktryną wielu ówczesnych teologów 0 władzy świeckiej, stosowaną w nadzwyczajnych owych okolicznościach, do władzy papiezkiej. Gerson (Opera t. 4 p. 600, 606, 662; t. 2 p. 1139), podobnie jak Jan Major (Tract. de auct. conc. super Pap. i De statu et potest. Eccl.) i wielu innych, uczył, że władza świecka idzie od Boga przez lud i że dla tego władcy świeccy odpowiedzialni są nietylko przed Bogiem, ale i przed ludem. Naukę tę o odpowiedzialności władzy świeckiej Gerson i niektórzy inni stosowali do Kościoła, rozumując, że skoro Papież od Kościoła otrzymuje swą władzę, może być 1 przez Kościół także pozbawiony swej władzy. Ale pomijając kwestję władzy świeckiej, wnioskowanie od niej o władzy kościelnej nie jest zasadne. Bóg może bowiem zostawiać ludziom rządy rzeczy ziemskich, nie zostawiając im dla tego rządów rzeczy świętych. I w Starym już Testamencie lud izraelski miał pewien udział w ustanowieniu rządów królewskich i w wyborze królów, ale nie miał żadnego udziału w wyborze kapłańskiego rodu Aarona i pokolenia Lewitów. Zresztą, nie Kościół daje władzę Papieżowi, ale Bóg. Kościół wybiera tylko, za natchnieniem Ducha Św., osobę, której ta władza się udziela (cf. Papież). Jak w tej kwestji, tak i w krytycznych sądach o ówczesnym stanie Kościoła oględnie czytać należy G'a. Dusza jego przejęta do żywego licznemi wówczas nadużyciami, jakie się wkradły pomiędzy duchowieństwo, przebiera niekiedy miarę w wylewie swego oburzenia. Po ukończeniu soboru konstancjeńskiego G. nie śmiał wrócić do Paryża, zajętego wówczas przez swego wroga, księcia burgundzkiego, zostającego w przymierzu z Anglikami i