Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 181.jpeg

172 Gienijusz—Gilbert. i pisał wiele, zajmował się pilnie historją Kościoła polskiego i zbierał do niej materjały. Choć okoliczności czasowe wydaliły go za mury klasztorne, żył zawsze jak surowy pokutnik w modlitwie i w pracy. Na je-dnem tylko z pism swoich położył nazwisko, a mianowicie na Mowie mia-Kej na pogrzebie Julji Wolfgang, Wilno 1 845. Przypisują mu także dzieło poświęcone hist. Kościoła pod zarządem mctrop. Siestrzeńcewicza. Praca ta nader jest ważna do historji onych czasów. Rękopisma po G. kupił Paweł Małyszewicz, obywatel z Mińskiego. Cf. Romuald Zienkiewicz, życie G. w Ateneum Kraszewskiego 1850. V -2 25; Ks. A. (ntonij W. (ażyń-ski), Rys życia ś. p. ks. Pawła Gienijusza, wydał H. hr. R. (zewuski), Warsz. 1854. A' Gilbert (v. Guibert, Gislebert, Wibert) I. Zakonnik we Flavigny, następnie opat w Nogent sous Coucy, zmarły ok. r. 1124. Jego dzieła wraz z autobjografją wyszły najprzód w Paryżu r. 1451, powtórnie wydał je L. tlAchery r. 1651 także w Paryżu. Najważniejsze z nich są Gęsta Dei per Francos seu Historia Hierosolymitana w 9 księgach zawierają dzieje pierwszej wyprawy krzyżowej aż do r. 1110. W swojej Nauce kaznodziejskiej wymaga ou od kaznodziei przedewszystkiem czystego sumienia, a następnie ognistej i silnej wymowy i popularnego wykładu. W dziele De pignoribus et religuiis sanctorum powstaje on na przytrafiające się w tóm nadużycia. Cf. Oudini, Comment. de script. eccl., t. II p. 1018, ad annum 1020.—2. Crispinus, opat westminsterski, uczeń ś. Anzelma, zmarły r. 1117, napisał Djalog między chrześcjaninem i żydem, wydany przez Bergerona w dziełach Anzelma, i Żywot ś. Herluina, opata bekceńskiego, wydany przez L. D'Achery w dziełach Lanfranka. Cf. Oudin 1. cit. p. 928.—3. Anglik, dla wielkiej nauki zwany Univer-salis, bp londyński, um. r. 1134. Chwali go ś. Bernard. 0 jego glossach i korementarzack do Pisma ś. ob. Gudin 1. cit. p. 1014.—4. de Oilan-dia, abbas Swinshetensis zakonu cystersów w Anglji, żył w drugiej połowie XII w. i zostawił kilka dzieł, które wydał Mabillon przy dziełach ś. Bernarda.—5. Wielki, czyli teolog, anglik, jenerał zakonu cystersów, um. ok. r. 1166; według innych zaś dopiero ok. 1280?—6. z Dor-nikn, franciszkanin, żył w drugiej połowie XIII w., był nauczycielem teologji w Paryżu i słynął z wielkiej nauki. O jego dziełach ob. Oudin op. cit. pars III p. 499. (Schrodl). S. S. Gilbert Porretański (Porretanus, de la Porree), zwany także Piktawskim (Pictayiensis), ur. w Poitiers, był uczniem Bernarda z Chartres, następnie nauczycielem filozofji i teologji w Chartres, w Paryżu, a wreszcie w Poitiers; r. 1142 został biskupem w Poitiers i na tej stolicy um. U54, kochany za swoje przymioty moralne. Współczesny i powinowaty duchem Abelardowi, znany jest G. w historji szczególniej z błędów, tyczących Istoty Bożej i Trójcy Najśw. W Kommentarzu swoim na traktat Boecjusza De Trinitate uczył on: l) że należy odróżnić Boga od Bóstwa; Bóstwo bowiem jest formą Boga, jest tem, przez co Bóg jest Bogiem, ale samo ono nie jest Bogiem, tak jak człowieczeństwo formą jest człowieka, t. j. tóm, przez co człowiek jest człowiekiem. Magnitu-dinem, mówi o nim ś. Bernard, qua magnus est Deus, et item boaita-tem, qua bonus, sed et sapientiam, qua sapiens, et justitiam, qua justus, postremo diyinitatem, qua Deus est, Deum non esse. Divinitate Deus est, sed diyinitas non est Deus. To samo rozróżnienie stosując do Trójcy św.