Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 183.jpeg

174 Gilbert.—Gildas. ale widoczne w nich wielkie oczytanie autora. Cf. s. Bemardi Opera (ed. Mabill.) I serm. 80 in Cant. II 1319—1339. (Marż). N. Gilbert i Gilbertanie (ordo Sempringensis sice Gilbertinorum Cano-nicorum). Zakon G. powstały w Anglji wiele podobieństwa miał do francuzkiego zakonu Fontevrand (ob.). Założycielem byl Gilbert, św. (4 Lutego), syn Josselina, pana na Sempringhamie i Tyringtonie, ur. 1083. Powróciwszy ze szkoły paryzkiej i wyświęcony na kapłana przez bpa Linkolnu, odznaczył się jako pełen miłosierdzia proboszcz w obu majątkach ojca. W Sempringham siedm ubogich dziewic postanowiło służyć Bogu w czystości. Zbudował tedy dom dla nich, gdzie każda miała oddzielną celę, a potrzebne do życia środki przyjmowała od sług przez okno. Do zarządu majątkiem, jaki do domu tego dołączył, zebrał G. pewną ilość sług i służebnic, które zobowiązał do zachowania pewnego regularnego porządku życia. Zakład G'a zyskał sobie pochwały, poparcie i rozszerzenie. Papież Eugenjnsz III, ze względu na cnoty założyciela i pierwszego przełożonego, nie pozwolił na zamierzone wcielenie tego zakładu do zakouu cystersów; wtedy G. założył domy dla kanoników, oddzielnie od domów zakonnic; zakonnicom dał regułę ś. Benedykta, zakonnikom ś. Augustyna. Oprócz wielu domów dla ubogich, chorych i sierot, widział on jeszcze przed śmiercią swoją 9 domów zakonnic i 4 domy zakonników, liczące razem 2,200 mężczyzn i kilkanaście tysięcy kobiet, i um. w surowóm życin u89, jako starzec 106 lat mający. R. 1202 Pap. Innoc. III zaliczył go w poczet świętych (Cf. Vita S. Guiliberti w Monast. Anglie. II 6 69). Istotną część zakonu stanowiły kobiety, one były właścicielkami majątku zakonnego; mężczyzni byli tylko jego zarządcami. W ręku tych óstatnich była pewna summa pieniędzy, aby nie potrzebowali zbyt często podchodzić pod okno, przy któróm załatwiały się wszystkie sprawy, zachodzić mogące pomiędzy zakonnikami a zakonnicami. Pokarm dla kanoników gotował się u zakonnic i przez kolo, w oknie umieszczone, podawał się służącemu. Przeor był przełożonym domu mężczyzn, proboszczowa była przełożoną domu kobiet. Każda zakonnica mogła dwa razy w roku iść do okna, dla rozmowy z krewnymi, ale raz tylko w roku mogła z nimi mówić bez obecności drugiej siostry. W rozmowie z zakonnikiem musiała każda z osób rozmawiających mieć z sobą świadka swej rozmowy. W ogóle, przepisy były w tym względzie tak ścisłe, iż nie pozostawiały najmniejszej obawy o niemoral-ność. Na czele całego zakonu był mistrz najwyższy, pilnie zwiedzający wszystkie domy zakonu, a mający do pomocy wizytatorów (cireatores). Zakon ten był tylko w Anglji i zginął w czasie tak zwanej reformacji, kiedy liczył 21 domów. Cf. Helyot, II 230; Hmrion-Fehr, Monchsor-den, I 130. (Fehr). N. Gildas, V. Gildus, święty (21 Stycz. al. 11 Maja), pierwszy chrze-ścjański pisarz, jakiego Brytanja wykazać może, nazwany Sapiens (Mądry), albo Badonicus. Ten ostatni przydomek pochodzi ztąd, że G. (jak sam pisze De exeid. § 26) urodził się w roku, w którym Brytonowie odnieśli świetne zwycięztwo nad najezdniczymi Saksonami pod mons Badonicus (Kair Bath w Sommersetshire) r. 316 v. 520. Szczegóły jego życia wiadome są tylko z dwóch bjografji, z których jedna pisaną była przez jakiegoś zakonnika z opactwa Ruys, w Bretanji francuzkiej, w XI w. (Vita 3. Gildae, ap. Johan, a Bosco, Biblioth. floriac. p- 429; ap. Boi-