Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 204.jpeg

Gloria.—Glossa. 195 <Gawant part. IV tit. VII. Inni znowu powtarzają toż samo w inny nieco sposób, a mianowicie, że go dziatki zaśpiewały z polecenia Teodulfa: Jcs. Rzymski, Wykład Obrzęd. K. cz. VI r. X; dla tego też starano sig, aby i potem chłopcy ten hymn śpiewali; uwalniano nadto z tegoż więzienia co rok jednego więźnia w niedzielę palmową, co miało wyrażać niewinność i cześć dla autora. W powtarzaniu wersetów przez śpiewające chóry jest pewna różnica pomiędzy Mszałem a Rytuałem piotrkowskim, wprawdzie śpiew urozmaicająca, aleby może lepiej było, aby ją właściwą powagą dla jednostajności wedle Mszału poprawiono. Śpiew ten w tłumaczeniu wierszem znajduje się w „Hymnach kościelnych* ks. Ign. lloło-wiAskiego (Krak. 1856). A". S. J. Gloria Patri etc.., Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi ś„ zwane hymnem chwały (A. glorijwationis), albo hymn Trójcy Przenajświętszej (A. Tri-nitatis), ob. Doxologja. Gloria tibi Domin e, odpowiada przy Mszy ministrant albo chór cały celebrującemu, kiedy ten powie lub prześpiewa Initium albo Seguentia s. JEvangelii secundum... Słowa te wzięte ze starożytnej doxologji hymnów do Najświęt. Panay, co się pokazuje z niektórych dawnych mszałów i z obrządku karmelickiego, którzy odpowiedziawszy głośno Gloria tibi Dne, dodają pocichu: Qui natus es de Virgine, cum Patre et S. Spiritu, in sempiterna saeeula; indziej i w inne uroczystości bywa stosowny z doxo-logji hymnów dodatek. Liturgiści dowodzą, że słowa te były we Mszy używane w w. VIII (Romsee, edyc. z r. 1854 t. II p. 90); Gawant (edyc. z r. 1 749 t. I p. 84) je nawet cytuje z liturgji ś. Chryzostoma. Znaczą one dziękczynienia wiernych, mających słuchać Ewangelji ś., którzy, jak owi w Dziejach Apost. (13,48) „słysząc, uradowali się i wielbili słowo pańskie." X. S. J. Glossa (7X01310, język, mowa). W egzegezie i w prawie kanoni-cznem tak nazywano krótkie objaśnienie tekstu biblijnego lub prawnego. Glossa tem się od scltoljonu (ob.) różni, że przedmiotem jej jest sam wyraz w tekście niezrozumiały, albo dla starożytności, albo dla tego, że jest mniej używanym. Glossy pospolicie zasadzają się na zastąpieniu •objaśnianego wyrazu innym wyrazem, lub omówieniem: spełniały więc w części to zadanie, jakie dziś biorą na siebie parafrazy, filologiczne kommentarze, lub słowniki języków biblijnych (hebr. i grec.). Tak np. xepata (ape.r, kreska. Mat. 5, 18) Ilezychjusz objaśnia przez ap^ij 7pap.(i.atoę (początek litery, strych, czyli pierwsze pociągnięcie pióra). Ten sposób objaśniania był dosyć pospolitym w wiekach średnich. Glos-satorowie biblijni czerpali swoje objaśnienia albo z miejsc paralelnych Biblji, albo z kommentarzy Ojców śś. i innych dawniejszych egzegetów, albo ze słowników dawnych, albo też pokazują, jakie rozumienie za ich czasów do tego lub owego wyrazu przywiązywano. Im mniej oni polegają na własnych domysłach i wywodach etymologicznych, a wierniej przedstawiają rozumienie dawniej wyrazowi nadawane, tćm ich glossy są cenniejsze, bo rzetelniej podają tradycję filologiczną. Oprócz słowników biblijnych (ob. Grecki i Hebrajski język), następujące dzieła tu należą: Glossarium in libros N. T. ex manuscriptis editum notisąue illustratum a Jo. Alberti, Lugd. Bat. 1 735 (to samo w Besychii Lexicon cum notis doctorum yirorum... suas animadrersiones perpetuas adjecit Jo. Alberti, ibid. 1 745 — 66, 2 ?.); Glossae in epUtohu Paulinis, ap. CA. F. MMkaę,