Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 206.jpeg

Glossatorowie,—Gładysz. 197 dopisywano krótkie objaśnienia, które później przepisywaniem upowszechniano wraz z tekstem. Początkowo glossy te były tak krótkie, iż je pomieszczano pomiędzy wierszami, i ztąd zwały się one interlinearnemi; powstałe z tych gloss objaśnienia szersze pisano na marginesach, zkąd wreszcie wyrobił się pewien rodzaj ciągłego kommentarza. Tego rodzaju kommentarz, objaśniający tekst cały, nazywał się jego apparatem, (appa-ratus); zazwyczaj do takiego apparatu włączano glossy poprzednich pisarzy. Pomniejsze objaśnienia, szersze i ściślej z sobą związane, otrzymały nazwę kommentarzy. Pierwszymi glossatorami na dekret Gracjana byli jego uczniowie i następcy bolońscy; pomiędzy nimi odznaczyli się: Pau-capalea, Omnibonus, Sicardus, Ansaldus. Szersze glossy pisali: Rufin, Sylwester, Jan Fawentyn, Jan Hiszpan, Piotr Hiszpan, Stefan z Tournay i inni; ale glossy ich albo wcale nie były drukowane, albo tylko z apparatów późniejszych nauczycieli są znane. Wielki, niedrukowany jeszcze kommentarz, p. t. Summa Decretorum, rozpoczął Huguccio z Pizy (f 1210), prowadził go dalej Jan de Deo (ok. 1247), wszakże nie skończył. Jan Teutonicus ok. 1212 napisał na dekret apparat, pomnożony i poprawiony ok. 1 23 6 przez Bartłomieja z Brescia (Brixensis). W ten sam sposób opracowywano później wydane Decretales (ob.). Glossy i apparaty na ten zbiór praw kościelnych pisali: Wincenty Hispanus (ok. 1240), Goffredus Tranensis (f 1245), Sinnibald Fliscus (późniejszy pap. Innoc. IV). Korzystając z prac poprzedników, Bernard de Botono (f 1266) napisał apparat, długo w wielkiej zostający powadze. Po nim pisali jeszcze objaśnienia na Decretatia, pomiędzy innymi: Idzi Fuscararius (f 1289) i Jan Andreae (ob. tej Enc. I 228). Pierwszą pracą na Szóstą księgę (Liber sextus, ob. tej Enc. IV 92) był kommentarz D i n u s' a, który należał do pracujących przy wydaniu tego nowego zbioru. Glossy i apparaty do wszystkich zbiorów praw kościelnych pisali: Jan Monachus (t 1313) z Pikardji, Jan Andreae, Gwido de Baiso, Zenzelinus de Cassanis. Andreae napisał także pierwsze glossy na Clementinae (ob.), później poprawione przez Franciszka Zabarelła (f 1417). Cf. Maur. Sarti et Maur. Fattorini, De claris archigymnasii bononiensia professoribus a saec. XI usque ad s. XIV t. 1 pars 1, Bonon. 17G9; Savigny, Gesch. des Romischen Rechts im Mittelalter, Tb. 3—6. A'. Gładysz Jan Kanty, herbu Gryff, ur. w wojew. krakow. 18 Października 1 726 r., wstąpił do jezuitów w Krakowie 31 Lip. 1741; wyświęcony na kapłana r. 1 7 52 przez bpa Potkańskiego, suff. krak., professję ostateczną wykonał 5 Lut. 1760 r. Nauk filozoficznych słnchał 3 lata w kollegjum kaliskiem, poczem 3 lata był professorem szkół mniejszych w Gdańsku. Udał się następnie na teologję do Łucka, którą ukończywszy, uczył retoryki lat 13 w Piotrkowie, Toruniu i Kaliszu; w końcu lat 4 był rejensem konwiktu szlacheckiego w Poznaniu. Spędziwszy tak 33 lata w zakonie, po zniesieniu zgromadzenia zostaj świeckim kapłanem. Arcybp Ostrowski 3 Lut. 1778 zrobił go kanon. lion. łęczyckim, a 15 Stycz. 1 7 79 proboszczem we wsi Zbiersku (dziś djec. i dek. kaliski). Wydał Gł. Kazania dla przygody po większej części z francuzkiego wybrane (w Kaliszu, w dr. JKM. i Rzpltey 1779 in-8 , 2 t. str. 226 i 208). Styl tych 2 8 kazań prosty, język czysty, niektóre dość krótkie, na sposób nauk parafjalnych pisane. X. S. Ch.