Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 276.jpeg

267 Godziny kanoniczne. nego, powszechnie prawie zaniedbanego, h) Przepisy tyczące się ludu. Synod włocławski 1S68, chełmiński 1605 i poznański 1 738 polecają kapłanom, przy sposobności, wykładać ludowi obrzędy kościelne i znaczenie modłów religijnych. Tenże chełmiński na naukach ludzi ostrzegać każe, iżby się po kościele niepotrzebnie nie przechodzili podczas nabożeństwa, a dzieci i psów nie prowadzali tam z sobą, gdyż ztąd wiele bywa nieraz zamieszania,któremu częstoi zaradzić nie zdołają. Syn. płocki 1 733 r. nie pozwala żebrakom zbierać jałmużny w kościele, gdy się odbywają Msze, kazania lub inne obrzędy, lecz raczej u drzwi stać im każe. Toż poleca kijowski 1 7 62, a chełmiński 1 745 r., powołując się również na bullę PiusaV (Cum primum), zabrania podczas nabożeństw kościelnych rozmów, zajęć świeckich i jakiegobądź czynu, spowodować mogącego zamieszanie porządku i sprowadzić roztargnienie; nie pozwala także, aby kto siedział tyłem do Najśw. Sakr., lub stal bez uszanowania: dla tego opierać się nie wolno na ołtarzach i chrzcielnicy, ani siadywać w kon-fessjonalach. Tyle jest wybitniejszych ustaw w synodach naszych, odnoszących się do godzin kan. i razem publicznego nabożeństwa kościelnego, z których wiele, lubo dziś zaniedbanych, pożyteczneroi jednak, do ożywienia dncha pobożności w kapłanach i ludzie, okazać się jeszcze może. W dopełnieniu dołożyć tylko wypada kilka ustępów z prawa synodalnego, tyczących się zamiany dawnych brewjarzy i officjów djecezjalnych na wspólny w całym Kościele katol. brewjarz rzymski. Synod prowincjonalny, w Piotrkowie 15 7 7 r. odbyty, poleca, dla zniesienia różności w modlitwach i śpiewie kościelnym, zaprowadzić wszędzie mszały i brewjarze rzymskie, wydane powagą soboru trydenckiego. Obowiązek ten rozciąga nietylko do katedr i kollegjat, lecz razem do wszystkich kościołów paraf, po djecezjach polskich. Miano w tym celu naznaczyć mężów, w rzeczach liturgicznych obznajmionych, którzyby, stosownie do nowej reformy ksiąg kościelnych, poczynili dodatki, potrzebne do dawnych antyfonarzów, gra-duałów i innych tego rodzaju ksiąg do śpiewu należących, a takowe kosztem bpów i kapituł miały być wydane. Termin całej tej zmiany naznaczono do przyszłego synodu prowincjonalnego. Syn. prowincjonalny 1589 r., pod tymże arcybpem Karnkowskim odbyty, przypomina bpom obietnicę poprzednio daną, i wskazuje Jana Januszowskiego, obranego na archity-pografa kościelnego, u którego mogą drukować brewjarze i mszały z patronami polskimi dla użytku swego kleru. Synod chełmiński 1583 r. zaleca duchowieństwu, aby w pacierzach rzymskiego używało brewjarza,-wyjmuje tylko zakonników, którzyby innej ulegali zwierzchności. Za bpa Piotra Kostki wprowadzono do djecezji chełmińskiej mszał i brewjarz rzymski, jak o tćm tenże synod świadczy, ubolewając, że wielu duchownych używało jeszcze dawnych i z jakiej bądź djecezji wziętych, a odwołanych już brewjarzy. Syn. krakowski 1 5 93 r., żakard. Jerzego Radziwiłła odbyty, nakazuje w śpiewaniu i odmawianiu godzin kan. trzymać się zgody z kościołem rzjm. i obowiązuje wszystkie kościoły djecezji do nabycia rzym. brewjarza, o którego wydaniu myślano. Podobne rozporządzenia znajdują się i w innych synodoch djecezalnych, około tegoż czasu odprawionych. Druki brewjarzy polskich i innych ksiąg liturgicznych podają cenne w literaturze naszej bibliograficzne dzielą Karola Estrejchera. Pod koniec Hadmienić wypada, że i osoby świeckie do nabożeństwa używały często brewjarzy kapłańskich, nie wiążąc się przecież