Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 367.jpeg

368 Gran. wienneński, a ś. Kwiryn, biskup siscijski (Sciseia), poniósł śmierć męczeńską. Ślady bardzo wiarogodne każą wnosić, że już przed najściem Hunnów było tam biskupstwo. Cesarze niemieccy poddali miasto i okolicę juryzdykcji arcybiskupów salzburgskich. Djecezja obejmuje komitat Eisenburgski i część Saiadzkiego i ma 6 kanoników aktualnych, 4 honorowych, 4 opactwa realne, 2 tytularne, 2 probostwa realne, 1 priorat i 6 archidjakonatów: katedralny, Nemet-ujvarski, sar?arski, oersegski, Zala-egerszeghski, Also-lendvaerski. R. 184 8 liczono w niej księży świeckich 281, alumnów 42, zakonników 72, parafji 184, katolików 285,502 (w 1865 r. 289,348), greków dyzunitów 9, lutrów 59,864, kalwinów 12,117, żydów 7,472. g) Bisk. p ięciokościelskie, Quin-que-Ecclesiensis, przed najściem Węgrów stanowiło ezęść djecezji salz-burgskiej, założone i uposażone przez ś. Stefana, według jednych w 1000, według innych w 1009 r., następnie, za czasów Andrzeja I, hojnie obdarzone przez pałatyna Radona. Miasto Pięć-kcściolów, Fiinfkirchen, po węg. Pecs, dawne Serbinum, później Quinque Ecclesiae, lub Quinque Basilicae, obrane przez króla Stefana na stolicę biskupią, miało już za czasów rzymskich mieszkańców chrześcjan. Biskup pięciokościelski ma prawo używać palljusza i kazać nosić krzyż przed sobą. Przywilej ten, udzielony najprzód przez Papieża Klemensa III biskupowi Kalanusowi (i 188 — 1218), w nagrodę położonych przez niego zasług w zarządzie Kroacji i Dalmacji, oraz w zwalczeniu sekty patarenów, był następnie powodem sporów biskupa Pawia 1 (i279 —1302) z swoim metropolitą arcybiskupem G'u Filipem, które rozstrzygnął dopiero Papież Benedykt XIV, dając na nowo takie prawo r. 1 7 5 4 biskupowi Jerzemu IX Klimo (17 51 — 1 7 77) i jego następcom. Pierwszym biskupem był Bonipertus, benedyktyn francuzki, sacellan króla Stefana. On rozpoczął budowę teraźniejszej katedry, którą dokończył jego następca ś. Maurus, Opat klasztoru na górze ś. Marcina. Djecezja obejmuje komitaty: Toina i Ba-ranya, część Sumeghskiego i część slawońskiego Verócze, i ma 10 kano-Bików, 6 honorowych, 2 opactwa realne, 17 tytularnych, 2 probostwa realne, 4 tytuł, i 2 archidjakonaty: katedralny i Toina. R. 1848 liczono w niej parafji 160, księży świeckich 2 69, zakonników w 8 klasztorach 180, alumnów 49, katolików 348,245, greków dyzunitów 20,393, lutrów 34,938, kalwinów 80,278, żydów 8,833. h) Bisk. wacowskie, Yaciensis (od miasta Waitzen, po węg. Yacz), założone i uposażone przez ś. Stefana. Król Geyza I wzbogacił je nowemi darami. Następstwo i imiona pierwszych biskupów aż do czasów Geyzy I (1074—1077) nie są wiadome. Djecezja obejmuje cały komitat Csongradzki i Małą Ku-manję, oraz część komitatów: Pesztskiego, Neogradzkiego, Hontskiego i Hc-reskiego, ma 12 kanoników aktualnych, 6 honorowych, 5 opactw tytuł., 5 probostw realn., 6 tytular. i 8 archidjakonaty: katedralny, csongradzki i pesztski. R. 184 8 liczono w niej parafji 110, księży świeckich 203, zakonników 72, alumnów 32, katolików 327,691, lutrów 44,323, kalwinów 1 88,554, greków dyzunitów 1,754, żydów u,837.— II. Obrządku greckiego, a) Djecezja munkacska. Węgierscy Ru-sini i Wolochowie obrządku wschodniego zostawali najprzód pod duchownym kierunkiem swoich zakonników reguły ś. Bazylego, poddanych zwierzchnictwu biskupów obrządku łacińskiego tych djecezji, w których mieszkali. Kiedy poddanie ich wszystkich własnym biskupom okazało się