Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 381.jpeg

372 Granvella.—Grassi. !jcym powody powstania, wypowiedziały one wszystkie okrucieństwa Alby, a nie robiły żadnego zarzutu poprzednim rządom księżny parmeńskiej i Granvelli. Najlepszym to jest dowodem, że npadek G'i byl jedynie dziełem iutryg nienawidzącej go szlachty. Schiller, pisarz wcale nie katolicki, oddał mu sprawiedliwość, mówiąc (Geschichte des Abfalls der ve-reinigten Niederlande, Stuttg. Gesammtausg. 1838, VIII 114): „Był to mąż nadzwyczajny, w którym dziwnie się łączyły: głęboki i wszystko obejmujący umysł z rzadką przenikliwością i łatwością rozwiązywania najtrudniejszych i najzawiklańszych spraw, najrozleglejsza nauka z żelazną pracą i niezmordowaną cierpliwością, śmiały polot myśli z najoglę-dniejszą rozwagą. Dnie i noce stal ou u steru rządu czujnie i bez odpoczynku. I ważne i drobne sprawy załatwiał z jednakową starannością i zupełną znajomością rzeczy. Nieraz dyktował on pięciu zarazem sekretarzom w rozmaitych językach, których siedm posiadał doskonale. Co badawczy jego rozum przemyśli!, z silą i z wdziękiem wychodziło z ust jego; prawda, głoszona jego potężną wymową, porywała za sobą wszystkich słuchaczy. Jego prawość była nieposzlakowaną, albowiem żadne namiętności, czyniące ludzi zależnymi od ludzi, nie miaty do niego przystępu." Oprócz najgłówniejszego źródła w przytoczonem wyżej wydaniu Weissa, obacz gruntowne i bezstronne dzieło: Histoire du cardinal de Granmlle, Paris 1761 in-12, i Boisot, Projet de la vie du cardinal do G.; Prosp. Levesque, Vie du card. G., Paris 1732, 2 tt. Kilka dokumentów o G. ap. Lammer, Monum. Vatic. s. 42 i in. jak w rejestrze. Obacz także dzieła o cesarzu Karolu V i Filipie II królu hiszpańskim. (Fehr). S. S. Grassi. I Achilles, pochodził z senatorskiej rodziny bolońskiej, ur. 1463. Ukończywszy nauki w uniwersytecie bolońskim, został 1487 bakałarzem prawa cywilnego i kanonicznego, a za pośrednictwem stryja swego, audytora roty, dostał się na dwór rzymski; po śmierci stryja 149 i został sam audytorem roty. Juljusz II, Papież, ze względu na zdolności G'go, obsypywał go swemi łaskami, G. zaś ze swej strony umiał przed Papieżem ukryć swoje grzechy pko czystości kapłańskiej, jakie z poprzedniego czasu pozostawiły plamę na jego życiu. R. 1506 otrzymał biskupstwo w Citta di Castello, a 150 7 wysiany był w charakterze nuncjusza do Ludwika XII, króla francuzkiego, celem skłonienia go do pokoju z cesarzem Maksymilianem I i odwiedzenia od popierania rodziny Bentiyoglio, która nietylko zamierzała opanować Bolonję, ale nadto jeszcze otruć Papieża i jego rodzinę. Dla zjednania w tej sprawie względów królowej, Papież przesłał jej przez G. djadem na głowę, wartujący 26 tysięcy dukatów. Po pomyślnćm załatwieniu swojej missji, wysłany był jako nuncjusz do Szwajcarji, a 1510 do Władysława, króla węgierskiego i czeskiego, i do Maksymiljana I, w celu skłonienia ich do wojuy pko Turkom. W tym celu zjechał on i do Polski (w Krakowie stan$l 5 Sierp. 1510, wyjechał z Polski 2 3 Wrz. t. r.), gdzie przytem miał rozpatrzeć kwestję hołdu krzyżackiego (ob. Theiner, Monum. Pol. li 330 — 334). J. Bartoszewicz pisze o nim (Enc. Orgelbr. większa X 588): „był to jeden z najzacniejszych, najsprawiedliwszych ludzi, jakich do nas kiedykolwiek siała dyplomacja rzymska, i szlachetnie z zadania się swego wywiązywał." D. 22 Marca 1511 został G. kardynałem, a w trzy miesiące później bpem bolońskim, jakkolwiek lud i kler boloński, pobudzeni