Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 399.jpeg

390 Grecki język. ribus castigatissimi, et omnibus yirtutibus ornati, sermone autem ipso ru-des essent et inculti; freti diyina ac mirifica yirtute ipsis a Servatore concessa, artificioso yerborum ornatu magistri sui praecepta exponere neque noverant, neque item conabantur." W podobny sposób mówią: Orygenes (cont. Cels. I 38, 62; III 39; TI 1, 2; VII 69, 60), ś. Chryzostom (in 1 Cor. 3, 4), ś. Hieronim (ad Eustoch. ep. 32, 30; Com. in Ephes. 3, l), Laktancjusz (Divin. inst. T l) i in. W XVI w. Erazm roterdamczyk i Wawrzyniec Valla również utrzymywali, że język grecki biblijny dalekim jest od owej klassycznej czystości, jaką się odznaczali pisarze greccy, przed Aleksandrem W. żyjący. Jeden tylko Henryk Etien-ne (Stephanus), w przedmowie do wydanego przez siebie Novum Testam. graec. (15 7 6), wystąpił z twierdzeniem, że greczyzna Nowego Test. jest czystą, i znalazł gorących w obozie protestanckim zwolenników. Sebastjan Pfochen (Diatribe de linguae graece N. T. puritate, Amstelod. 1629) twierdzenie Etienne'a poparł, dowodząc: 1) że styl Nowego Testamentu jest prawdziwie greckim, tak iż Homer, Pindar i inni wzorowi pisarze doskonale mogliby rozumieć Dasze księgi śś.; 2) że przeto język grecki biblijny nazywać się powinien prawdziwie greckim, a nie lingua graeca-nica, hellenistica, graedensis, iWrpoilźrfi. W lat kilka później powstał między protestanckimi teologami dosyć żywy o to samo spór. Okazja była następująca. K. 1637 professorowie szkół hamburgskich naradzali się między sobą, jakiego dać autora greckiego w ręce młodzieży szkolnej, dla nauki języka greckiego? Jedni radzili dać księgi śś. N. T., inni na to się zgodzić nie chcieli, twierdząc, że księgi te, jako pisane przez ży. dów greckich (hellenistów), nie mogą służyć za wzór czystego języka. Wtedy to Joachim Jung, jeden z professorów hamburgskich, przy swojej Disputatio de proiationibus eminentibus (163 7) zamieścił odpowiedź na kwestję: Ad quam facultatem pertineat ąuaestio: an N. T. scateat barba-rismis? Zwierzchność duchowna (luterska) hamburgska upomniała Jung'a, teby nadal podobnych kwestji, mogących zgorszyć młodzież, nie poruszał. Jung odpisał, że on nie twierdzi, aby były barbaryzmy w N. T., lecz obstaje za tćm, iż styl Nowego T. jest hellenistycznym, a nie czystym greckim. Duchowni hamburgscy zapytali (163 8 r.) teologów i filozofów witembergskich o zdanie w tej materji i otrzymali odpowiedź następującej osnowy: nie można twierdzić bez bluźnierstwa, że w stylu Nowego Test. są błędne barbaryzmy; spór zaś o narzecze hellenistyczne pozostaje nierozstrzygnięty. Na to Jung wydał bezimiennie: Sententiae doctissimo-rum ąuorumdam tam veteris, gnam recentioris aevi scriptorum de stilo sa-erarum litterarum ac praesertim Novi T. graeci (16 3 9). W piśmie tem Jung zamieścił bezładnie i to, co Ojcowie lub pisarze dawniejsi wypowiedzieli o prostocie stylu apostolskiego, nowsi zaś o hellenizmie, i co nieprzyjaciele wiary mówili na wzgardę Pisma ś. Przeciw Jung'owi, a za zdaniem Etienne'a i Pfochena potćm występowali: J. Grossius (Trias pro-positionum theolog. stilum Noiri T. a barbar. crim. yindic., Jenae 1640; Obseryat. pro triadę proposition. apolog., 1641; Tertia triados proposi-tionum pro stilo N. T. defensio, Hambur. 1641; Quarta triados de-fensio, ib. 164 2), B. Stolberg (De soloecismis et bebraismis graeceae Noyi T. dictioni falso tributis, Viteberg. 16 85,), A. Blackuiall (Critica N. T„ ed. Wollius, Lips. 1736), C. S. Georgius (Vindic. Novi T. ab ebraism., Francof. 1 732; Hierocriticus Novi T., Viteberg. 1 733) i in.,