Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 404.jpeg

Grecki język. 395 wymieniali główną rzecz, osobę, albo miejscowość, o której w tymże ustępie mowa, albo przytaczali pierwsze siewa ustępu, zwłaszcza co do Psalmów. Ten sposób cytowania znajdujemy i w Nowym Test. Np. Mar. 12,26. Luc. 20,87 słowami: w krzaku, cytowany jest ustęp Exod. 3,1 — 6. gdzie mowa o krzaku gorejącym. W podobny sposób ś. Paweł (Rom. 11,12) słowy: w Eljaszu, cytuje III Reg. 19,14—18. P. Jezus, gdy na krzyżu mówi (Mat. 2 7,4 6): Eli, Eli, lama eabachthani, cytuje psalm 21 (hebr. 2 2), który się zaczyna od tychże słów i zawiera szczegóły o Męce Messjasza, a przeto dowodzi tymże psalmem, że jest Messjaszem. Niektórzy filologowie upatrują jeszcze arabizmy, persycyczmy i egiptyzmy w greczyznie biblijnej. Lecz co do arabizmów pamiętać należy, że język arabski lepiej jest znany niż hebrajski, a przeto nie możemy na pewno twierdzić, że formuła jaka, teraz właściwa tylko arabskiemu, nie znajdowała się i w hebrajskim (Cf. Arigler, Hermeneutica, Viennae 1813, § 40). Persyćyzmów (np. <&Yfapeóeiv zmusić, ^ata skarbiec, [nafoę mędrzec, jj.apYaptmję perła, jjie7i<jraveę magnaci, i in.) i wyrazów egipskich (|5afov gałąź palmowa, ód-óviov powijak pogrzebowy, aiv3wv prześcieradło i in.) zbyt mała jest liczba, żeby można je poczytywać za pierwiastki składowe greczyzny biblijnej. Więcej na oddalenie się tejże greczy-zny od swego pierwowzoru i od greczyzpy nawet żydowskiej musiały wpłynąć nowe podówczas pojęcia c h rz e ścjańsk ie. W skutek nich, jeżeli nie powstały wyrazy nowe, to przynajmniej nowe w ustach Apostołów przybrały znaczenie. Np. 87101 (święci) chrześcjanie, oczyszczeni z grzechów, z Bogiem złączeni i do życia świętego przeznaczeni. Rom. 1,7. Eph. 1,4. 'Apóę too ©soo (Baranek Boży) Chrystus, Joan. 1,29.36. 'Avxi-/piato^, przeciwnik Chrystusa, I Joaa. 2,18. *Aptov xXcfV (łamać chleb) Eucharystję sprawować, i w. in. (ob. Guntner, Hermen. §. 4 3). Do poznania biblijnej greczyzny, o ile ona jest rzeczywiście grecką, służą: 1) Dawne przekłady (ob.) Biblji bezpośrednie. 2) Scholjaści i glossatorowie greccy, jako to: Hesychius (żył w III czy V w. po Chr.), który z dawnych grammatyk, z gloss i z pism kłassycznych greckich ułożył słownik (Leiicon, ed. M. Mansurus, Venet. 1514; ed. Alberti et Ruhnken, Lugd. Bat. 1 745 —6 6, 2 v. f.; ed. Schow, Lips. 1792. Cf. Rankę, De leiici Hesychii Tera origine et genuina forma, Lips. 1881). Etymo-logicum magnum (ob. tej E n c. V 9 2). S u i d a s, grammatyk grecki, żyjący w X (u. XI v. XII) wieku, autor słownika (Lezicon, ed. D. ChalkondylaB, Mediolani 1499; ed. L. Kuaterus, Cantabrig. 1 705. 3 y. f.; ed. Th. Gaiadorf, Ozonii 1834, 3 y. f.; post. Th. Gaisdorfum recensuit Goderf. Bernhard), Halis 1834, ib. 1853, 2 v. in-4). Pha-Yorinug, rodem z Umbrji, f 1S3 7 r., z Suidasa, Hezychjusza i ze fcholjastów greckich ułożył Dictionarium (Basil. 1538, Venet. 1712). Z o n a r a s (ob.), Leiicon (cf. J. A. Fabricii, Bibl. gr., ed. Harles, VI 390, 606, 678, gdzie mowa o słownikach greckich). 3) Dawni greccy pisarze: między nimi ci, co pisali czystą greczyzną, mniej tu mają wartości; więcej mogą pomódz ci, którzy żyli bliżej czasów Chrystusa i wieku apostolskiego. Do takich należą: Polybjutz (ok. r. 200 przed Chr.), Djodor sycylijski (w. I przed Chr.), Arjan, współczesny Adrjanowi (ok. r. 118 po Chr.), Herodjan (ok. r. 200 po Chr.); z dawniejszych Tucy-dydea (ur. r. 4 69 przed Chr.) zaleca się do rozumienia języka, jaki mamy w listach ś. Pawła. O korzystaniu z t/ch pisarzy ob. Kohlgruber,