Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 433.jpeg

424 Grób wielkanocny.—Groby. etc., potem Eece ąuomodo moritur.., powszechniej Sepulto Dno... .pogrzebawszy Pana, grób jego opieczętowali"... To ostatnie responsorium, wedle Agendy warmińskiej, śpiewało się przy powrocie od grobu. W Rytuale Powodowskiego i dawnych piotrkowskich są na nie nuty figuralne na cztery głosy. Krzyż adorowany zostawia się w grobie po stronie epistoły, a powrót kleru do zakrystji, po krótkiej w skupieniu modlitwie, bez krzyża, cichy. Przeniesienie do grobu puszki z kommunikantami prywatne, z dwoma akolitami. W kościołach wiejskich wszystko to odbyć należy, jak pobożność i możność dozwala. Rytuał zaleca ustawiczny śpiew psalmów: „relicto cantu continuo psalmorum", jeżeli można; gdzieby zaś nie było adorujących bez przerwy i światła odpowiedniego, należałoby SS-um w tabernakulum zamknąć, a zwłaszcza na noc (Herdt t. 3 n. 39 not. 3). W piątek tedy, sobotę i wielką niedzielę, przynajmniej wedle rachuby kościelnej, pozostawia się Najśw. Sakr. w grobie, który przez te trzy dni pobożni nawiedzają. Nawiedzania grobów pańskich, w kościołach parafialnych lub zakonnych, processjonalnie przez bractwa, a zwłaszcza z kapnikami (nim ich zniesiono), nazywały się processjami jerozolimskiemi (ks. Fabisz 1. c.). Dziś tylko prywatna pobożność, niekiedy tylko ciekawość, zwyczaj, skłania do nawiedzania tych grobów. Ks. missjonarze warszawscy wydali r. 1858 książeczkę z odpowiedniem nabożeństwem, p. t. Nawiedzanie grobów Chrystusa Pana; rozmyślanie stacji Męki Pańskiej tu także bardzo przypada. Znakomitsze w parafji panie zbierają składki przez ten czas na ubogich, prawda, że z korzyścią dla ubogicb, ale częstokroć z uszczerbkiem poszanowania dla domów Bożych, co zresztą § 28 instrukcji klementyńskiej (ob.) wyraźnie, z powodu wystawienia, wzbronione. Otwarcie grobu ob. Rezurrekcja. Cf. tej Enc. I 7 5. X. S. J. Groby u Żydów. W czasach patrjarchalnych chowano zmarłych w miejscu ich śmierci, jak np. Debora, mamka Rebeki, pochowana była w pobliżu Betel'u (Gen. 35, 8), Rachela przy drodze z Betel do Be-tleemu (Gen. 35, 19), a już Abraham miał grób familijny, w którym najprzód Sara była pochowaną, potem on sam, a następnie Izaak, Rebeka i Lia (Gen. 4 9, 31), i gdzie także Jakób pragnął być pochowanym (Gen. 49, 29). Zdaje się, że takie groby familijne były później dosyć upowszechnione: Gedeon np. był w grobie familijnym pochowany (Jud. 8, 32), podobnie Samson (Jud. 16, 31); królowie hebrajscy chowali się takżew swych grobach rodzinnych. Zresztą groby u Hebrąjczyków, jak i w ogóle na wschodzie, znajdowały się zazwyczaj po za miastem (Mt. 8, 2 8. 27, 7. Luc. 7, 12. Joan, 11, 30) i tylko wyjątkowo znakomitsze osoby chowano w obrębie miasta, jak np. już Samuela (I Reg. 2 5, i); ale nawet grób Dawida był po za miastem (Neh. 8, 6), równie jak groby królów (2 Parał. 21, 20. 28, 2 7), pokazywane dziś jeszcze po za miastem, po wschodniej stronie drogi, prowadzącej od bramy damaszkowej ku Nabolus. Niektórzy z tekstów: 3 Reg. 2, 10. 11, 43. 2 Parał. 28, 27. 32, 33. mylnie wnoszą, że groby znajdowały się jia Sjonie. Miszna zaleca, aby groby przynajmniej o 50 łokci były oddalone od miasta. Do przestrzegania tego zwyczaju, powszechnego na wschodzie, Żydzi mieli jeszcze tę pobudkę, że dotknięcie grobu sprawiało nieczystotę (Num. 19, 16.. cf. art. Czystota). Ulubionóm miejscem na groby były miejsca cienistemi drzewami zasadzone i ogrody (Gen. 3 5, 8. i Reg. 31, 13. 4 Reg. 21, 18, 26. i Parał. 10, 12. Joan. 19, 41). Często też groby wykowy-