podziękował Bogu za to, że następcy swemu zostawia tylu pogan, ilu zastał chrześcjan, objąwszy godność biskupią. Um. 17 Listop. 270, czy też 271 r. Ojcowie Kościoła porównywają G'a z Mojżeszem, Prorokami i Apostołami. Prócz wspomnianych pism G'a, mamy jeszcze po nim Metaphrasis in Ecclesiasten, w 12 rozdziałach, i Epistola canonica, w 11 kanonach zawierająca przepisy o pokucie publicznej. List ten napisany był r. 258, z powodu najścia Gotów i Scytów na Azję, a zwłaszcza na Pont. Wśród powszechnego zamieszania zdarzało się nieraz, że chrześcjanie zakupywali od nich niegodziwe ich łupy. Bp Pontu zapytywał się G'a, na jaką pokutę skazać należy winnych. W liście owym G. odpowiada właśnie na to pytanie i na inne podobnego rodzaju. Inne dzieła przypisywane G'wi nie są autentyczne. Gerard Voss wydał dzieła ś. G'a w Moguncji 1604; wydanie paryzkie 1622 in-f. jest kompletniejsze. Późniejsze wydania autentycznych dzieł ś. G'a są: ap. Galland, Bibl. t. III, ap. Routh, Reliqu. s. t. II, ap. Migne, Patr. gr. t. X. Obrazy jego przypominają różne fakta z jego życia; najczęściej zaś przedstawiają go jak wypędza czarta z opętanych. Źródłami do żywotu ś. G'a są: jego Oratio panegyr. in Orig.; Grzegorza nysseńskiego Vita Gr. Thaum.; Eusebii Histor. Eccles. VI 30, VII 14; Hieronymi Cat. c. 65; Basilii Magni Eplae 28; Rufini Histor. Eccles. lib. VII c. 25. Cf. Möhler, Patrologie p. 645. (Düx). J.
Grzegorz Nazjanzeński (Nazianzenus), arcybp, św. (9 Maja al. 25 St., 11 Cz.), doktor Kościoła, nazwany Nazjanzeńskim od miasteczka Nazianzus (Nazianzum) w Kappodocji, gdzie większą część życia przepędził i gdzie ojciec jego, także Grzegorz, był biskupem; ur. w miasteczku Arianzus 300 r., jak utrzymuje Pagi, opierając się na Słowniku Suidasa. Lecz sam Grzegorz mówi o sobie, że był jeszcze młodym, gdy udał się do Aten, gdzie zastał Juljana (późniejszego cesarza), który miał wtedy lat 30, i razem z nim pobierał nauki. Grzegorz nie mógł mieć wtedy także więcej nad lat 30 (Cf. Carmen de Vita sua v. 112 et 238, et Orat. V c. 23). A że Juljan opuścił Ateny r. 355, zatém G. ur. po 325 r.; Ullmann (Gregorius von Naz. p. 548) czas jego urodzenia kładzie między 329 a 330 r. Ojciec G'a był zacnym i pobożnym, lecz poganinem, należał do sekty hypsystorjanów, t. j. czczących Istotę Najwyższą, mieszających mozaizm z parsyzmem, zapewne w celu utworzenia nowej, doskonalszej wiary (Cf. Creuzer, Symbolik, 3 wyd. I 341). Stary Grzegorz sprawował w Nazjanzie wysokie urzędy obywatelskie z wzorową sumiennością. Żona jego Nonna, gorliwa chrześcjanka, swoim wpływem sprawiła, że mąż jej przyjął chrzest r. 325, wtedy właśnie, kiedy biskupi, udający się na sobór nicejski, w przejeździe zatrzymali się w Nazjanzie. Wkrótce potem wyświęcono go na kapłana, a w 4 lata później na biskupa Nazjanzu. W owej epoce narodził się Grzegorz. Matka jego, za nim się urodził, już go ofiarowała Bogu i od najpierwszej młodości zaprawiała go do pobożności, czytania Pisma Św., do życia umartwionego i cnotliwego. G. w młodości swej miał sen tajemniczy, o którym tak sam opowiada: „Zdawało mi się, że widzę dwie niewiasty rzadkiej piękności: jedna przedstawiała czystość, druga wstrzemięźliwość. Pieściły się ze mną, jako ze swojém dziecięciem, i wzywały, abym szedł za niemi. Pójdź z nami, mówiły, a podniesiemy cię do światłości Trójcy nieśmiertelnej.“ Odtąd ślubował czystość wieczną. Kształcił się naprzód w Ce-
