Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 559.jpeg

550 Grzegórz Nysseński. Wyborne to dzieło, wskazujące sposób przekonania żydów i pogan o prawdziwej wierze chrześcjańskiej, jest pewnym rodzajem filozofji religji. G. wychodzi tu z pojęcia o Istocie Boskiej, w jaką po swojemu wierzą żydzi i poganie, stara się uprzystępnić dogmat o Trójcy św. z samej natury Bóstwa, następnie traktuje o stworzeniu, upadku duchów, skuszeniu człowieka, grzechu i jego skutkach na cały rodzaj ludzki. Okazuje, jak miłość Boga ogarnia całą ludzkość, czuwa nad nią dopóki nie upłynęły zakreślone czasy; dla czego sam tylko Syn Boski mógł odkupić ludzi i to nie słowem swojem wszechmocnóm, lećz przez dobrowolne poniżenie siebie; że nie jest niegodnem Boga uniżać się, przyjmować na siebie postać niewolnika, albowiem grzech tylko jest istotuem poniżeniem i cierpieniem. W szczególności G. dowodzi tu, że potrzeba było wypłaty dla wykupienia człowieka zaprzedanego szatanowi, skazanego na śmierć, i że tą wypłatą była śmierć Chrystusa, umierającego dobrowolnie za cały rodzaj ludzki. Szeroko też dowodzi, dla czego Chrystus nie zjawił się zaraz po upadku człowieka, dla czego po zjawieniu się Chrystusa na świecie grzech nie zniknął i Bóg zostawił ludziom wolny wybór przyjęcia lub odrzucenia zbawienia. Mówi obszernie o sakramentach Chrztu św. i Eucharystji i zakończa ostatecznemi rzeczami, których niektóre ustępy, zapewne sfałszowane, zbliżają się do orygenesowskich. 20) Księga o Dziewictwie, IlepŁ TrapłHyiaę (De virginitate), w 24 rozd. opisuję przywileje życia dziewiczego, a zarazem ułudy małżeństwa. 21) Dwie rozprawy: jedna o Duszy, irspi (De anima), druga o Duszy i zmartwychwstaniu, Ti Maxpivia (Macrinia, sive de anima et resurrectione), w kształcie djalogu między Gem a jego siostrą Makryną. 2 2) Dwie rozprawy przeciwko Apollinarystom: z tych jedna większa Antirrheticus adcersus Apollinarem, druga mniejsza Adnersus Apollinarem. Pomiędzy licznemi mowami G'a odznaczają się: 1. mowa wypowiedziana podczas jego konsekracji; 2. o miłości ubogich; 3. przeciw płochym sądom o bliźnich; 4. przeciwko tym, którzy gardzą napominaniami; 5. zachęta do pokuty; 6. przeciwko tym, którzy odkładają chrzest; 7. przeciwko lichwiarzom; 8. przeciwko rozpustnikom; 9. o imieniu i wyznaniu wiary chrześcjanina; 10. o doskonałości chrześc., napisana dla zakonnika Olimpjusza; 11. o dzieciach wcześnie zmarłych; 12. o tych, co opłakują umarłych. Między kazaniami świątecznemi, panegirykami i mowami pogrzebowemi wspomnieć tu należy kazania: o Narodzeniu J. Chrystusa, o rzezi niewiniątek, o ś. Szczepanie, na Oczyszczenie N. M. P., o Matce Boskiej i sprawiedliwym Symeonie, na rozpoczęcie wielkiego postu, o Zmartwychwstaniu Pańskiem (5 kazań), o Wniebowstąpieniu, Zesłaniu Ducha Św., o Bóstwie Syna i Ducha Św., pochwała sprawiedliwego Abrahama, 3 kazania na cześć 40 męczenników, o życiu św. Grzegorza Cudotwórcy, o męczeństwie ś. Teodora, o życia ś. Efrema, panegiryk na cześć brata swego Bazylego W., żywot siostry Ma-kryny, na śmierć patrjarchy Melecjusza, na śmierć Pulcherji, siostry Teo-dozjusza II, na śmierć cesarzowej Flakcylli. W końcu przytoczymy jeszcze: traktaty ascetyczne: Quid nomen et pro/essio christianorum sibi velint (Ilepi too Tt /ptOT. cv. Yj ijciff.); Liber de per/ectione et ąualem oporteat esse christianum (Ifepi TeXetón]toi;); Summaria descriptio veri scopi vitae asceticae (Tjcorójttoaię); IIpoTpenrtKÓc (Adhortatio ad poenitentiam); traktat o pielgrzymkach do Palestyny i do Jeruzalem (Ilept to>v 4ictóvru)V..., Epistoła de iis qui adeunt Hierosolima, seu De sacris et religiosis peregrina-