Strona:PL Orzeszkowa+Garbowski-Ad astra Dwugłos.djvu/059

moja jest wcale innego rzędu. Umiejętnie obracane ostrze karnej myśli: oto jedyny mj oręż, prosty a tak potężny, iż nie potrzeba mi tamtych, błyskotliwych rynsztunków. Tak jest on potężnym, że cały zresztą świat staje przed nami, pionierami myśli, bezbronny.
 Natchnienie i ogień uczuć to dla serca skarby, lecz dla rozumu zero. Cokolwiekby z dziedziny legend tęczowych i gorących ukochań wyprowadzono do boju z ujarzmioną myślą, chociażby zasypano ją milionem najwspanialszych i najjaskrawszych zjawisk, na jakie wysilić się zdoła rozkołysana wyobraźnia, choćby próbowano olśnić ją milionem fajerwerków, spalonych z chwilowych prawd i plemiennych interesów wszystkich narodów i czasów, ona nie zadrży, bo hartowne łuski jej pancerza sprzęgła stalowa konieczność tych matematycznych prawideł, które jedynie byt świata stanowią i światem kierują, bez względu na wszczepiony w jego treść pyłek, zwany ludzkością, bez względu na miniaturowe jego sprawy, czucia i natchnienia.
 Z drugiej strony, i to wątpliwości nie podlega, że mając do czynienia z tobą, kuzynko, cała potęga mojej myśli musiałaby pójść w kąt wobec przekonywującej siły wywodów, naprzykład, starej piastunki twojej, o której opowiadała mi pani Idalia, i która nawet ojcu memu utkwiła w pamięci z czasów wypraw myśliwskich w waszej puszczy. Wyższość starej «niani» nade mną leży właśnie w tem, że ona — jak sędziwy Akim w tragedyi Tołstoja — na rozumowaniu się nie zna, ani nawet nie pojęłaby znaczenia tego wyrazu, ale pradawną upornością kilku wyobrażeń, zaledwie w kryształ zajękliwego słowa ściętych, uderza jednostajnie i niestrudzenie w serce; ja zaś z aparatem umiejętnych pojęć i słów ścisłych, nie przywykłem zwracać się do serc ludzkich i chyba niczyjego serca nim nie otworzę.
 A zatem, kuzynko, należymy do dwu światów odrębnych i spotkanie nasze byłoby walką myśli z sercem. Ja jestem rozum, tyś królowa uczuć. Powiedziałbym, że ty nie tylko kochasz, cierpisz, pragniesz, lecz także myślisz i rozumujesz