Strona:PL P. J. Szafarzyka słowiański narodopis.djvu/073

 PODRZECZA. Podług Karadżica przyjmujemy te podrzecza: a) Hercegowińskie w Hercegowinie, Bosnii, Czamogórzu, Dalmacyi, Chorwacyi i w Serbii aż do Maczwy, Waljewa i Karanowca, w którém je krótkie, a ije zamiast długiego je: pjewati (spiewać), djed, stidjeti se (wstydzić się), dijete (dziécię), cwijet (kwiat), pijewac (spiéwak), wrijeme (czas); b) Sremskie podrzecze po Sremie, Banacie, Baczce, po południowych Węgrzech i w Serbii około Sawy i Dunaju, w którém zamiast je już to è: wèra (wiara), mèra (miara), sème (siémię); już to i: letiti (lecieć), widiti (widzieć), stiditi se (wstydzić się), które to i szczególnie Ilirowie łacińskiego obrzędu w Sławonii i t. d. polubili; 3) Resawskie po Braniczewie, Resawie, Ljewczy, Temnicy i w górę po Morawie, po okręgu Paratińskim, Czernerzecze i skraju Negotińskim, w którém wszędzie e: leteti, wideti, wrteti; dat. l. p. męski na -em zamiast -om: dobrem (dobremu), belem (białemu); dat. i lok. l. p. w żeńskich na -e zam. -i: dewojke (dziéwce), glawe (głowie), a w l. mn. w akk. z, c, s zam. g, k, h: roze (rogi), Turce (Turki), kożuse (kożuchy). I różnorzeczy niemała jest liczba. Dubrowczanie wymawiają, jak już nadmieniono, ch: strach, prach, grjech (grzéch), dadoch (dałem), ucho, chudoba; a w l. m. gen. i lok. przymiotników kończy się na -èch: dobrèch, ubozjech, w dat. -jem: dobrjem, ubozjem, wisocjem. Czarnogórcy i sąsiedni Przymorcy wymawiają starosłowiańskie ь jak ściśnione e: dьn, otьc, mьgla (mgła), kьd (kiedy), junakьh (junaków), żenьh (żon), daléj h zamiast ch dość mocno, wyjąwszy na początku słów, gdzie go nie słychać, jako téż cz,