Strona:PL P. J. Szafarzyka słowiański narodopis.djvu/091

(kucharka); toź ü po części i w dolném Krajińsku, w tak nazwanéj Krajnie. Do tych trzeba jeszcze jako szczególne różnorzecza przyłączyć f) węgierskie, w zachodnich Węgrzech, jako wypływ sztyrskiego, i g) rjezańskie i furlańskie, we Włoszech, jako szczególny, wydatnie oddzielony rodzaj korutańskiego podrzecza.
 LITERATURA. Bardzo stare i szacowne pamiątki tego narzecza zachowały się w łacińskim rękopisie niegdyś Frisińskim, dzisiaj Mnichowskim, pisanym między 957—994, podobno ręką biskupa Frisińskiego Abrahama, z tego trzy kawałki nabożnéj treści, wydane w Petersburgu (Pamjatniki slow. slowesnosti 1827), i we Wiedńiu (Glagolita Clozianus, 1836). Potém nastąpił przestanek kilku wieków, aż do połowy wieku XVI., w którym nauka niemieckich reformatorów do Sztyryi, Korutanii i Krajny wnikła, a uczeni księża Truber (1550—1586), Juriczicz (1562), Krell (1567), Dalmatin (1576—1589), rektor Bohoricz (1584) i inni nietylko się ustnie o jéj rozszerzenie ale i piśmiennie usilnie starali. Wtedy to za wsparciém wnętrznorakuskich stanów, szczególnie nakładém szczodrego Mecena, Janeża pana na Ungnadzle, wydrukowano w Lublanie (Lajbach), Tubinku, Urachu, Witenbergu, Rzeznie (Regensburg), Norimbergu i in. wiele modlitewnych i teologicznych książek, między któremi takźe cała biblja (Witenb. 1584). Bohoricz napisał piérwszą korutańsko-słoweńską grammatykę (1584). Po przytłumieniu na początku XVII. stulecia z rozkazu cesarza Ferdinanda II., szczególnie za przyczynieniem się i staraniem biskupa Kröna, protestantyzmu w tych ziemiach,