Strona:PL P Bourget Po szczeblach.djvu/393

ła służyć krajowi. Takim sposobem stopniowo rozwijała się żywotność dawnej Francyi. Spaczyło się to pod despotyzmem Ludwika XIV i niedbalstwem Ludwika XV. W r. 1789 pora była poprawić to, co się popsuło. Zamiast poprawić, zniweczono wszystko V olałbym był żyć w tej dawnej Francyi, z jej nadużyciami i nędzą, żyć jak wieśniak, jak robotnik rolny niż dziś, w nowej Francyi, jako półmieszczanin, bez środowiska, bez przeszłości, bez zasad! Mniejbym cierpiał... A ty, Salomonie, czembyś ty był? Przypommj sobie, że pod dawnemi rządami w r. 1787, Malesherbes na rozkaz królewski zwołał komisję złożoną ze znakomitszych Żydów, obowiązana obmyśleć środki dla polepszenia doli swoich współwyznawców. Ośmiu wybitnych Żydów otrzymało dyplom naturalizacyjny. Więc te dawne rządy gotowe były do udzielania przywilejów i Żydom... Gdyby nie Rewolucja, rzeczy byłyby szły taką koleją, to jest, że zwolna wszystkie rodziny żydowskie, odznaczające się jakiemiś zaletami, byłyby wsiąkły w społeczeństwo francuskie, łącząc się z niem i wzbogacając je tym umiarkowanym dopływem. Byłyby tak samo, jak plebejusze, wchodziły w szeregi arystokracyi, odświeżając ją swojemi siłami. Byłoby u nas, jak w Anglii, gdzie taki lord Beaconsfield, taki Rotschild zasiadali w Izbie Lordów. I mów mi potem, że zrobisz tę wojnę ras, jaką mamy teraz we Francyi, która się wyłoniła z zamętu 1788 roku!
 — Tak, powiem to! — zawołał Crémieux-Dax z posępną energią. — Wolę francuskie walki, niż angielską pogodę! Najpiękniejszym losem jest los tego,