Strona:PL Pisma Henryka Sienkiewicza t.2.djvu/215

bardziéj, że urzędowanie w Ameryce nie trwa zwyczajnie dłużéj nad lat kilka, zatem jest i wielka liczba dymissyonowanych.
 Przytaczam te fakta jeszcze i dlatego, aby zwrócić uwagę czytelników, jak takie chwytanie się wszelkich ludzi za wszelką pracę, dzielnie przyczynia się także do podtrzymania równości w obywatelskiém i prywatném życiu. Rzeczywiście, jakże ktoś może wynosić się tu nad szynkarza, korzennika, rzemieślnika wreszcie, skoro ten ostatni wczoraj był gubernatorem, lub zasiadał w senacie, a jutro, jeśli partya do któréj należy stanie się większością i obejmie rząd kraju, znowu będzie piastował jaki równie znakomity lub znakomitszy jeszcze urząd. Tak więc wszędzie i we wszelkich stosunkach szacunek pracy rodzi równość, równość podtrzymuje z kolei ten szacunek: równość obyczajowa i intellektualna znosi różnice w życiu, słowem przerobiwszy łacińskie przysłowie: „abyssus abyssum provocat,“ można z zupełną słusznością powiedzieć o Stanach Zjednoczonych i ich demokracyi, że tu „aequalitas aequalitatem provocat.“
 Doprawdy, w obec tego, gdyby mnie kto zapytał — które społeczeństwo wyrobiło doskonalszą cywilizacyą? — wyższość bez wahania przyznałbym amerykanom. W Europie obejmuje cywilizacya tylko niektóre klassy społeczne, a raczéj jednę, która zagarnie i chłonie w sobie wszystko. Cały świat istnieje tylko w niéj i dla niéj, nauka i wiedza jest wyłącznie jéj udziałem: poezya, sztuki, ruch umysłowy, słowem, wszystko co życie czyni prawdziwie piękném, wzniosłém i duchowém, co stanowi prawdziwie ludzką, estetyczną i intellektualną stronę tego życia, istnieje tylko w niéj i dla niéj, a spełnia