Strona:PL Pisma Henryka Sienkiewicza t.2.djvu/233

od którego do powszechnego wzięcia udziału w pracach i obowiązkach jeszcze daleko.
 Tymczasem w Europie sądzą, że ów powszechny udział jest faktem już spełnionym.
 Nakoniec co do specyalnego kształcenia się kobiet.
 Istnieje możność takiego kształcenia się: zakłady naukowe są otwarte; nic nie stoi na przeszkodzie przyjmowaniu kobiét na fakultety prawne, medyczne; ale swoją drogą bardzo ich mała ilość z tych praw korzysta. Wieści krążące w Europie o zakładach tutejszych naukowych, wyłącznie żeńskich, są do wysokiego stopnia przesadzone. Takie instytucye, jak np. tak zwana akademia Vassara, daléj rozmaite kolegia w New-Yorku, Washingtonie, Bostonie, Filadelfii, uważane są powszechnie u nas za jakieś uniwersytety, równe przynajmniéj wszechnicom niemieckim. Jestto, jak amerykanie mówią: „humbug.“ Skoro tylko zbiorę dostateczną ilość materyałów, poświęcę tym żeńskim akademiom osobny list; tymczasem zaś powiem, że o ile dotąd mogłem rzecz zbadać, są to tylko wyższe pensyonaty, których program zresztą naukowy daleko jest obszerniejszy na papierze niż w rzeczywistości.
 Kobiéta powszechnie kształci się tu razem z mężczyzną, temu zaprzeczyć nie można; ale kształci się tylko w zakładach naukowych niższych, które dają rozwinięcie umysłowe ogólne, nie zaś specyalne przygotowanie do jakiegoś zawodu. Większość mężczyzn z zawodami temi obznajmia się późniéj, bądź w zakładach specyalnych, bądź, co najczęściéj przez samą praktykę: ogół kobiét zaś nie idzie daléj, i zwolna zapomina tego, czego się uczył w szkołach.
 Rzecz to według mego rozumienia zupełnie naturalna. Udział kobiét w nauce i obowiązkach społe-