Oczywiście nie mogę zaliczać się do wielbicieli Bismarka, ponieważ jednak moralność tego społeczeństwa, do którego należę, wkłada obowiązek, by przedewszystkiem nieprzyjaciół sądzić sprawiedliwie, postaram się wyrazić moją opinię z całą możliwą bezstronnością.
Oddajmy więc kanclerzowi, co jest kanclerskiego. Jest to wielki polityk praktyczny i, jako taki, przewyższa o głowę swych współczesnych. Gdyby idea zjednoczenia Niemiec nie była przed nim istniała, zapewne nie byłby się na nią zdobył. Nie jest to bowiem jeden z takich twórczych umysłów, które poczynają i rodzą na świat wielkie idee. Natomiast, gdyby nie on, prawdopodobnie zjednoczenie Niemiec byłoby dotąd tylko dążeniem, nie zaś czynem spełnionym.
W umiejętności praktycznego prowadzenia i wcielania w życie myśli, stworzonych przez naród, może jeden Cavour mógłby być z nim porównany, ale po pierwsze, Cavourowi przyszła pomoc z zewnątrz,
Strona:PL Pisma Henryka Sienkiewicza t.35.djvu/092
Ta strona została uwierzytelniona.
Gegenwart 1895 r.
