Strona:PL Platon - Fileb.djvu/17

moralności i dobra publicznego, wtedy Dyonizyusz, doprowadzony do wściekłości, polecił swym służalcom albo pozbawić życia nieroztropnego śmiałka, albo też sprzedać go za niewolnika. Uczyniono to ostatnie, i wskutek tego dostał się Platon do Eginy, gdzie jako niewolnika na rynku wystawiono go na sprzedaż. Szczęśliwym wypadkiem zobaczył go tutaj znajomy jego z Aten, bogaty Annikiris, który wykupił go z niewoli i odwiózł do Aten.
 Powróciwszy do miasta rodzinnego, Platon powziął myśl założenia własnej szkoły filozoficznej. Zapoznał się on, jak widzieliśmy, gruntownie zarówno z życiem umysłowem swojego czasu, jak i z poglądami filozoficznemi najznakomitszych myślicieli przeszłości. Nauka mistrza Sokratesa uzupełniała się w umyśle jego z jednej strony poglądami na przyrodę szkoły jońskiej, mianowicie Heraklita, z drugiej metafizycznemi zasadami szkoły eleatskiej, szczególniej Parmenidesa, oraz nauką Pitagorejczyków o harmonijnym ustroju wszechświata. Wszystkie te czynniki razem wzięte rozszerzyły umysłowy widnokrąg Platona i wytworzyły w nim pogląd na świat, obejmujący nietylko byt przedmiotowy, nad którym jedynie zastanawiali się myśliciele greccy, poprzedzający Sokratesa, ani tylko byt podmiotowy, świadomość, jej objawy, potrzeby i dążności, które Sokrates miał wyłącznie na oku; lecz byt ogólny, powszechny, jednoczący w sobie podmiotowość z przedmiotowością, myśl, ducha ze światem zmysłowym i przyrodą. A chociaż Platon zawsze jeszcze nie doszedł do wyczerpującej syntezy tych dwóch czynników wszechbytu, chociaż za przykładem Sokratesa zawsze jeszcze zajmował przeważnie stanowisko podmiotowe, wyrażające się w jego idealizmie; to jednak był pierwszym myślicielem, który owe dwa czynniki jasno rozróżniał i w jeden pogląd na świat połączyć usiłował. Zajmo-