wych, nie jest ono jednak samo przez się wiedzą dostateczną, wyczerpującą, do której doprowadza tylko nauka, poznanie rozumowe, mające za przedmiot ostateczne zasady wszechbytu, t. j. idee.[1]
Z powyższego wynika, że najważniejszym czynnikiem teoryi poznania Platona jest idea. Różnemi czasy różnie pojmowano istotę Platonowej idei. Ograniczę się tutaj w tym przedmiocie do uwag niezbędnych. Określenie idei w systemie Platona zależy głównie od określenia stosunku, zachodzącego, według jego poglądu, między wszechwładnym rozumem czyli bóstwem[2], a ideą najwyższą, czyli ideą dobra. Kto się oświadcza za tożsamością idei dobra i bóstwa, ten uznaje tem samem ideę dobra za siłę, poruszającą światem, za ostateczną przyczynę wszechbytu.[3] Zaprzeczając zaś tej tożsamości, pojąć można bóstwo Platona albo jako czynnik, któremu idea dobra istnienie swoje zawdzięcza, albo też jako przyczynę, uwydatniającą treść tej idei w świecie zmysłowym. W obu razach utraciłaby idea dobra swój przymiot dynamiczny, swój czynny udział w przejawach istnienia. W pierwszym razie byłaby myślą lub w ogóle tworem bóstwa, siły „θεῖος νοῦς“[4], w drugim uznaną wprawdzie by była
- ↑ Zob. Ueberweg, Grundr. d. Gesch. d. Philos. Tom I 1886 str. 162.
- ↑ Θεῖος νοῦς, zob. Fileb 22, c.
- ↑ Zdanie to uznać można za najbardziej utarte po dzień dzisiejszy; bronią go: Bonitz (Disput. platonicae duae. 1837), Zeller (Phil, d. Griechen), Brandis (Gesch. d. Entw. griech. Phil.), Ueberweg (Gesch. d. Phil.), dalej Steinhardt (w przedmowie do tłum. Platona przez Müllera), Susemihl (Genetische Entw. d. Plat. Phil.), Ribbing (Genet. Darstellung d. Plat. Ideenlehre) i inni.
- ↑ Za takiem pojmowaniem idei dobra oświadczają się: Meiners (Gesch. d. Wissensch. II), Stallbaum (w uwagach przy wyd. Tim. 40, Parm. 269) i Richter. (De id. Piat.)
