tnich przynęca z dalekich nieraz krajów światło wszechnicy Jagiellońskiej. Profesorowie jej, zarówno scholastycy dawnego pokroju jak i zakochani w badaniach starożytnej Grecji i Rzymu humaniści, nie ustępują w wiedzy profesorom bonońskim lub paryskim[1], listownie wymieniając z nimi myśli i poglądy, zwodzą uczone dysputy, nierzadko przewodniczą soborom kościelnym. Obok wydziału filozoficznego bardzo wysoko stoi dział nauk przyrodniczych fizyki, matematyki i astronomji i z niego to wychodzi „światło i zaszczyt“ polskiej nauki i polskiego geniuszu: Mikołaj Kopernik, który udowodnił, że ziemia obraca się dokoła słońca a nie naodwrót, jak to mylnie doówczas mniemano, a temsamem stał się jednym ze słupów granicznych między średniowieczem a epoką następną, zwaną Odrodzeniem.
Ten duch nowszych czasów, zrodzony w słonecznej Italji przesiąka przez Alpy ku północy a więc i do Polski i ujawnia się w niej najsilniej za panowania dwu ostatnich Jagiellonów: Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta przedewszystkiem. Pierwszemu z nich zawdzięcza swój rozkwit a niemało przyczynia się do tego i królowa Bona Sforza, księżniczka medjolańska, którą pamięć narodu niesłusznie oczerniła jako intrygantkę, chciwą władzy i złota. Choćby bowiem i prawdą było, że owdowiawszy wywiozła z Polski bezcenne klejnoty, to nie mniejszą prawdą jest, że ona głównie zaszczepiła w narodzie głębsze niż było przedtem poszanowanie majestatu i władzy, dbałość o skarb, dostojny ton i wzorową formę pism, wychodzących z kancelarji królewskiej, a nawykła we włoskiej ojczyźnie do towarzyskiego polotu w rozmowie, odzieniu, potrawach, sprzętach, ogrodach, budo-
- ↑ Uniwersytet w Bononji we Włoszech założony był w 1119 r., Paryski we Francji w r. 1150.
