Strona:PL Próchnik Adam - Bolesław Limanowski.pdf/13

i wygłosił w rzemieślniczej „Gwieździe“ dwa odczyty „O kwestji robotniczej“, wydane drukiem w r. 1871. Nie były to jeszcze określone zasady socjalistyczne, raczej propaganda spółdzielczości, ale była już tam mowa o międzynarodówce socjalistycznej. Przy końcu swego pobytu we Lwowie, w r. 1878 Limanowski wydał broszurę wyraźnie socjalistyczną p. t. „Socjalizm, jako konieczny objaw dziejowego rozwoju“, krótki zarys krytyki kapitalizmu, zasad socjalistycznych i historji socjalizmu. Daje tam już wyraz swym poglądom o związku między socjalizmen a patrjotyzmem.
 W owym czasie zaczął się już rozwijać ruch socjalistyczny wśród polskiej młodzieży szkół wyższych, studjujujących w miastach rosyjskich. Część owej młodzieży przybyła do Warszawy i zaczęła tam organizować propagandystyczne kółka socjalistyczne. Młodzież uważała za konieczne nawiązać kontakt z Limanowskim. Delegaci jej odwiedzali go kilkakrotnie we Lwowie. Przyjazd i aresztowanie jednego z takich emisarjuszy, spowodowały również aresztowanie Limanowskiego, na którego policja oddawna już podejrzliwie spoglądała spowodu jego działalności wśród robotników. Wprawdzie musiano go wkrótce wypuścić na wolność, ale skorzystano z tej okazji, aby jako obcokrajowca usunąć go z granic państwa austriackiego. Dnia 1 październka 1878 r. Limanowski opuścił ziemię polską i udał się na tułaczkę, która trwać będzie kilkadziesiąt lat.
 Zamieszkał w Genewie. Tam było podówczas główne środowisko polskiej emigracji socjalistycznej. Limanowski stanął teraz do wspólnej pracy z grupą młodych socjalistów, którzy przez kilka lat kierowali propagandą socjalistyczną w kraju. Wraz z nimi rozpoczął wydawanie pisma socjalistycznego „Równość“. Ideologja i metody walki socjalizmu polskiego znajdowały się wtenczas we wstępnym okresie rozwojowym. Przymusowy pobyt w Genewie, poprzedzający nowe walki i prace, zużytkowano za tem na przedyskutowanie najważniejszych zagadnień i ustalenie dalszych dróg. Dotychczasowe metody polegające na ograniczaniu się do propagandy i na oczekiwaniu automatycznego nadejścia rewolucji społecznej, były już naogół w opinji przezwyciężone. Dwa zagadnienia były przedmiotem genewskiech rozważań socjalistów polskich, jedno, czy socjalizm ma nadać swej działalności kierunek zorganizowanej walki politycznej, i drugie czy socjalizm ma stanąć na gruncie walki o wyzwolenie narodowe. Limanowski miał co do obu tych zagadnień oddawna stanowisko zdecydowane w sensie pozytywnym.