Strona:PL Projekt Konstytucji Państwa Polskiego.djvu/017

— XIII —

bistą obywateli, wolność obrania miejsca zamieszkania, wychodźtwa, wyboru zawodu, wolność prasy, słowa, zgromadzania się i zrzeszeń, wolność wyznania, nauki i nauczania, nietykalność własności prywatnej, mieszkania, tajemnicy korespondencji i t. p. Szkody, wyrządzone obywatelowi przez urzędnika państwoweqo i dokonane przez urzędowanie niezgodne z prawem lub obowiązkami służby, państwo powinno wynagrodzić obywatelowi.
 Powszechna powinność szkolna będzie stopniowo zaprowadzoną w drodze ustawodawczej, nauczanie zaś w ludowych szkołach początkowych, utrzymywanych przez skarb państwa i jednostki samorządne, powinno być bezpłatne. W szkole początkowej nauczyciel w miarę możności powinien być wyznania większości dzieci. Stosunek Państwa Polskiego do Kościoła Rzymsko-Katolickiego ma być określony, w porozumieniu ze Stolicą Apostolską; religja Rzymsko-Katolicka ma być religją stanu, t. j. wszelkie akty religijne, towarzyszące uroczystościom państwowym, mają się odbywać według obrządku Kościoła Rzymsko-Katolickiego.
 Z pośród ważniejszych obowiązków obywatelskich względem państwa, projekt mówi o obowiązującej powszechnej służbie wojskowej. Dla zachowania zdrowych warunków życia arrnji, wojsko tak podczas służby, jak i poza nią nie może odbywać obrad, gromadzić się bez rozkazu władzy właściwej, również zabronione są zgromadzenia i związki rezerwistów, mające obradować nad urządzeniami i rozkazami wojskowemi, nawet wtedy, gdy rezerwiści nie są powołani do służby.
 Ostatni artykuł działu ósmego przewiduje stany wyjątkowe, gdy pewne przepisy o swobodach obywatelskich mogą być czasowo zawieszone przez Radę Ministrów za zezwoleniem Króla, ze względu na zachowanie bezpieczeństwa publicznego.
 Postanowienia przechodnie decydują między innemi, iż pierwszy Sejm ma wybrać pierwszego Króla oraz, iż wszystkie podatki i inne świadczenia na rzecz państwa, ustanowione w chwili wydania konstytucji, będą pobierane nadal, aż do odpowiednich zmian w drodze ustawodawczej.
 W powyższy sposób przedstawiają się mniej więcej w ogólnych zarysach główniejsze postanowienia projektu Konstytucji, opracowaneqo przez Komisję Sejmowo-Konstytucyjną.
 Ożywione toczyły się dyskusje w Podkomisji Sejmowej nad podstawowemi zasadami władzy Ustawodawczej. Czy Sejm ma być jedno, czy też dwuizbowy? Komu przyznać prawo czynne i bierne wyborcze? W jaki sposób przeprowadzić wybory?