Strona:PL Prosper Mérimée - Carmen.djvu/10

na scenie taką żywotność, że mało kto zatroszczy się o to, iż twórcą tej drgającej namiętnością postaci kobiecej jest ów zrównoważony, oschły napozór, zapięty na wszystkie guziki „causeur“ — Prosper Mérimée.
 Kontrast ten nie jest bynajmniej czemś przypadkowem; owszem, stanowi on bardzo swoistą właściwość tego pisarza. Kiedy Mérimée wystąpił na widownię, szalał we Francyi Romantyzm ze wszystkiemi swemi akcesoryami: egzotyzm, rozwichrzone namiętności, zapaszek krwi, malownicze stroje, pejzaże, zakochani bandyci etc. Te elementy posłużą też za materyał i twórczości Mériméego; ale, jeżeli jest powinowactwo w tematach, trudno o większą rozbieżność w ich ujęciu. Rolewności i płynności romantycznej, Mérimée przeciwstawia najdalej posuniętą zwięzłość, oszczędność wyrazu; nieustanne wtrącanie swego „ja“, wyżywanie się w dygresyach autorskich, jest dlań zbrodnią artystyczną, której unika jak ognia; humanitarnej czułostkowości epoki przeciwstawia on zimną obojętność historyografa notującego fakty. Interesuje go nie ludzkość, ale człowiek, „species homo“; i to nie człowiek społeczny jak u Balzaka,