Strona:PL Puszkin Aleksander - Eugeniusz Oniegin.djvu/33

a zarazem nie mogący wejść w ogólną kolej marnego powszedniego życia, ziewający tylko wszędzie, staje się nieszczęściem najlepszych ludzi, z którymi los go zetknął. Dopiero w końcu romansu, jak gdyby zmartwychwstaje do życia, bo wskrzesło w nim pragnienie, ale tylko dlatego, że jest ono niewykonalnem. I romans kończy się na niczem. Bohaterka jego, Tatjana, i druga osoba, Lenskij, — przepiękne, poetyczne obrazy szlachetnej ludzkiej natury — już z tej samej racyi są zbyt obcy wszystkim dokoła, że wyżsi są od otaczających ich ludzi. A rzeczywistość, co ich otacza, w istocie jest okropną i oni oboje zginąć muszą, jako jej ofiary, rychlej jeszcze niż Oniegin, lepiej rozumiejący życie, bardziej nieufny i sceptyczny. Cały ten romans jest poematem próżnych nadziei, rozpryskujących się pragnień, nie osiągających celu dążeń«.
 Tak poraz pierwszy, już po śmierci Puszkina, dzięki Bielińskiemu, ocenione zostało społeczne znaczenie poematu. Później już, krytyka rosyjska wskazała trafnie, że romans ten był »pierwszym niemal aktem samopoznania, uświadomienia dla rosyjskiego społeczeństwa, krokiem naprzód o rozmachu tak szerokim, że już niepodobna było zatrzymać się na miejscu«.
 Spasowicz w jubileuszowej mowie z powodu stuletniej rocznicy urodzin Puszkina, określił dosa-