wem życiu doznają. Ktoby o tem chciał wątpić, niech sobie przypomni, jak często religijne zachwyty i mistyczne uniesienia zjawiają się właśnie w okresie dojrzewania płciowego, jak często w życiu znanych świętych zdarzały się pokuszenia płciowe, jak silnie zmysłowość ujawnia się w historyach chorych religijnem obłąkaniem dotkniętych i w jak wstrętne sceny, prawdziwe orgie zmysłowo-miłosne, wybujały religijne uroczystości starożytnego świata, oraz pewnych sekt nowoczesnych, nie mówiąc już wcale o lubieżnej mistyce spotykanej w religijnym kulcie starożytnych ludów. Z drugiej strony widzimy, że niezaspokojona zmysłowość nader często w religijnym zachwycie szuka i znajduje swego równoważnika[1].
Nie mniej doniosłym okazuje się wpływ czynnika płciowego na obudzenie uczuć estetycznych. Czem byłaby sztuka plastyczna i poezya bez płciowej podstawy? W (zmysłowej) miłości zdobywa ona ową ciepłą wyobraźnią, bez której prawdziwy utwór sztuki jest niemożliwym i w ogniu zmysłowych uczuć otrzymuje swój żar i zapały. To tłomaczy dla czego wielcy poeci i artyści są naturami zmysłowemi. Cały ten świat ideałów otwiera się z wystąpieniem płciowych spraw ewolucyjnych. Kto w tym okresie życia nie umiał się zapalić dla tego, co wielkie, piękne i szlachetne, ten przez ca-
- ↑ A. Friedreich „Diagnostik der psychischen Krankheiten.“ Neumann „Lehrb. der Psychiatrie“.
