W florenckiem Muzeum Narodowem znajduje się posąg marmurowy, dłuta Michała Anioła, nazwany przezeń Zwycięzcą. Jest to młodzieniec nagi, pięknych kształtów, o włosach kędzierzawych nad niskiem czołem, Stoi prężnie, wspierając kolano na plecach brodatego jeńca, skurczonego pod nim i wystawiającego głowę, jak byk. Lecz zwycięzca nie spogląda nań nawet. W chwili uderzenia wstrzymał się oto i odwraca głowę z wyrazem smutku na ustach i niezdecydowania w oczach. Ramię powściągnięte opada mu dłonią ku łopatce. A i on sam podaje się w tył; nie pragnie już zwycięstwa, omierzło mu ono. Zwyciężył. Został zwyciężony.
Ten posąg, wyobrażający bohaterskie Zwątpienie, Zwycięstwo o złamanych skrzydłach, — jedyna rzeźba, jaka pozostawała w pracowni florenckiej Michała Anioła aż do jego śmierci, a którą powiernik mistrza, Daniel da Volterra, chciał przyozdobić jego katafalk, — posąg ten to Michał Anioł sam, to symbol jego życia całego.
∗
∗ ∗ |
Cierpienie jest bezkresne i przybiera wszelakie formy. Przyczyną jego bywa bądź to ślepa przemoc rzeczy zewnętrznych, — nędza, choroby, los krzywdzący, złość ludzka, bądź też zarzewie jego kryje się we wnętrzu czło-
