Strona:PL Rolland - Żywot Michała Anioła.djvu/134

112

ną“. Wiedział dobrze, jak żarliwą wiarą przepoił to dzieło, dokonane w czasie rozmów religijnych z Wiktorją Colonna i pod egidą jej duszy niepokalanej. Zarumieniłby się, gdyby mu przyszło bronić czystej nagości swych myśli heroicznych przeciw brudnym podejrzeniom i domniemaniom dusz niskich.
 Gdy fresk Sykstyny został ukończony^[1], uważał się Michał Anioł za uprawnionego do pracy nad ukończeniem grobowca Julj usza II. Lecz papież, nienasycony, zażądał od starca siedemdziesięcioletniego namalowania fresków w kaplicy Paulińskiej^[2]. Niewiele brakowało do tego, by nie sięgnął po kilka posągów, przeznaczonych na grobowiec Juljusza II, dla ozdobienia własnej kaplicy. Michał Anioł musiał to uważać za szczęśliwe rozwiązanie, że pozwolono mu podpisać piąty z kolei i ostatni już kontrakt ze spadkobiercami Juljusza II. Mocą tego kontraktu zobowiązywał się dostarczyć posągów już wykonanych^[3] i opłacić dwóch rzeźbiarzy, którzy mieli wykończyć grobowiec; uwalniało go to raz na zawsze od wszelkich innych zobowiązań w tej sprawie.
 Lecz zgryzoty z tego powodu nie skończyły się dlań bynajmniej. Spadkobiercy Juljusza II nie przestawali dopominać się od niego pieniędzy, udzielonych mu jakoby w formie zaliczki. Papież kazał mu powiedzieć, aby nie zaprzątał sobie tem głowy i oddał się całkowicie pracy w kaplicy Paulińskiej.

Maluje się jednak głową, — odpowiedział na to, — a nie rękoma; kto nie włada myślami swemi, pozbawia się czci: dlatego też nic dobrego nie zrobię, póki się tych trosk nie pozbędę...

1. Odsłonięcie Sądu Ostatecznego odbyło się 21 grudnia 1541 r. Ciekawi zjechali się z całych Włoch, z Francji, z Niemiec, z Flandrji. — Patrz opis dzieła w zbiorze: {{roz|les Maitres de l’Art; str. 90-93.
2. Praca nad temi freskami (Nawrócenie św. Pawła i Męczeństwo św. Piotra), rozpoczęta przez Michała Anioła w r. 1542, przerywana była dwukrotnie z powodu jego choroby (w r. 1544 oraz w r. 1546), ukończona zaś została mozolnie w 1549 i 1550 r. „Były to ostatnie jego malowidła. — pisze Vasari, — wykonał je z wielkim wysiłkiem, gdyż malarstwo, zwłaszcza freskowe, nie jest sztuką dla starców“.
3. Pierwotnie miał to być Mojżesz oraz dwaj Jeńcy: M. A. uważał jednak, iż Jeńcy nie nadają się do grobowca zmniejszonego: wyrzeźbił tedy dwie inne figury: Życie czynne oraz Życie kontemplacyjne. (Rachel i Lia).