Strona:PL Rolland - Żywot Michała Anioła.djvu/141

119

z wiary w Chrystusa i ponieważ „duch jego i siła nie mogły się powstrzymać od tworzenia“^[1]. Lecz gdy skończył dzieło, rozbił je młotem^[2]. Byłby je podruzgotał doszczętnie, gdyby nie prośby służącego Antonia, aby mu tę rzeźbę darował^[3]. Z taką to obojętnością odnosił się Michał Anioł do dzieł swoich bezpośrednio przed śmiercią.

* * *

 Od czasu śmierci Wiktorji, żadne silniejsze uczucie nie rozjaśniało już jego życia. Miłość pierzchła.

Popiolów serca miłość już nie ruszy;
Jeżeli większy ból mniejszy uśmierza,
Dobrze podcięte są skrzydła mej duszy.^[4]

 Stracił swych braci i najlepszych przyjaciół. Luigi del Riccio zmarł w r. 1546, Sebastjan del Piombo w r. 1547, brat zaś jego, Giovan Simone, w 1548 r. Nie żył nigdy bliżej ze swym najmłodszym bratem, imieniem Gismondo, który zmarł w r. 1555. Przeniósł swą potrzebę uczuć rodzinnych, zawsze zrzędną, na osierociałych siostrzeńców, na dzieci najbardziej przezeń umiłowanego brata Buonarrota. Było ich dwoje: córka Cecca (Francesca) i chłopak Lionardo. Ceccę umieścił w klasztorze, zaopatrzył ją w wyprawę, płacił za jej utrzymanie i odwiedzał ją; a gdy wyszła za mąż^[5], dał jej w posagu jedną ze swych majętności ziemskich^[6]. — Kierował osobiście wykształceniem Lionarda, który miał lat dziewięć, gdy go odumarł ojciec. Długa korespondencja, przypominająca niekiedy listy Beethovena do siostrzeńca

1. Vasari, — To najbardziej przejmujące, gdyż najintymniejsze, ze wszystkich dzieł swoich rozpoczął w r. 1553; czuć, że tworzył je wyłącznie dla siebie, że cierpiał i zapamiętywał się w swem cierpieniu. Zresztą, w starcu z obliczem bolesnym, który podtrzymuje ciało Chrystusa, przedstawił, zda się, samego siebie.
2. W r. 1555.
3. Tiberio Calcagni odkupił je od Antonia i prosił Michała Anioła o pozwolenie naprawienia uszkodzeń. Michał Anioł zezwolił na to. Calcagni naprawił grupę: zmarł jednak, a dzieło pozostało niedokończone.

4. Fiamma d’ammor in cor non m’e rimasta;
   Se ’l maggior caccia sempre il minor duolo,
   Di penne l’alm’ ho ben tarpat’ et rasa.

    Poezje LXXXI (około 1550); Staff. str. 110.
    Jednakże kilka poematów pisanych już w sędziwości ostatecznej, zdradza, że płomię jeszcze tak całkowicie nie wygasło, jak mniemał, i że „stare drzewo wytlone“, jak mawiał, chwytało niekiedy ogień. (Patrz: Poezje CX i CXIX).

5. W r. 1558 poślubił ją Michele di Niccolo Guicciardini.
6. Posiadłość w Pozzolatico.