Strona:PL Rolland - Clerambault.djvu/176

W imię jakiej doktryny? Czy był wogle socjalistą? Należy odesłać z powrotem do burżuazji tego burżuja, sympatyzującego z Tołstojem i z anarchizmem, wraz z jego ćwiczeniami stylistycznemi. Napróżno zaprotestowało przeciw temu kilku ludzi obejmujących szersze widnokręgi, którzy twierdzili, że każda myśl wolna, z etykietą lub bez etykiety, powinna być przyjęta i że poglądy Clerambaulta, aczkolwiek on nie zna doktryny ich partji, są w gruncie rzeczy bardziej nacjonalistyczne, aniżeli poglądy socjalistów, biorących udział w rzezi narodowej. Nie zważano na to; artykuł Clerambaulta przeleżał kilka tygodni w głębi szuflady, poczem mu go zwrócono pod pozorem, że mieli wiele materjału aktualnego, nie cierpiącego zwłoki i że brakło im miejsca.
 Clerambault zaniósł swój artykuł do małego pisma, które się dało więcej znęcić jego sławą literacką, aniżeli jego poglądami. Następstwem tego było, że pismo to zostało wskutek zarządzenia policji, zawieszone, nazajutrz po pojawieniu się owego artykułu, którę cenzura straszliwie pokiereszowała.
 Clerambault jednak okazał tym razem upór. Najbardziej zagorzałymi rewolucjonistami są właśnie ci, których się do tego zmusza i którzy byli całe swoje życie ulegli. Przypominam sobie, że widziałem pewnego razu wielkiego barana, który draźniony przez psa, w końcu rzucił się na niego; pies zaś, przerażony tym nagłym przewrotem praw natury, uciekł, szczekając ze zdumienia i z trwogi. Stosując to porównanie do naszego wypadku, możemy powiedzieć, że pies — państwo jest zanadto pewne swoich ostrych zębów, by się niepokoić kilku zbuntowanemi baranami, ale baran Clerambault nie obliczał przeszkód, lecz uderzał głową na prawo i na lewo. Jest to właściwość serc słabych a szlachetnych, że