czeństwu nowemu i wierze, — ztąd czerpało główne siły; tu nareście, na czas jakiś, powstało pogańskie państwo Masława. — Z upadkiem tego zuchwałego wodza, kościół ostatecznie i zupełnie ogarnął wprawdzie władzę; jednakże, wojny prawie bezustanne, których kraj ten był widownią, — nieład i roztérki długowieczne, z rychłych podziałów władzy wynikłe, nie dozwolił panującym z tą żelazną wytrwałością i siłą, z jakiemi je w reszcie Polski tępiono, wykorzenić tu wszelkich słowiańskiéj przeszłości zabytków. Ciągłe nakoniec stosunki sąsiedzkie z Jaćwieżą, Prusakami, Litwą, — narodami w Europie najdłużéj przy pogaństwie obstającemi, — utrzymywały na Mazurach stare mniemania, obyczaje i podania w pełni życia; charakterowi zaś Ludu, wiernie i zacięcie trzymającemu się każdéj po ojcach spuścizny, stosunkom miejscowym, przyrodzie tutejszéj krainy[1], oddaleniu od wpływów Niemiec,
- ↑ Jakkolwiek Mazowsze nieposiada już dziś onych nieprzejrzanych puszcz, w których tur, łoś, bóbr mieli bezpieczne siedliska, jest to jednak kraina dotąd wielce lesista i prawie w każdéj okolicy widnokrąg zamyka się ciemnym wieńcem borów. Ta fizjonomia leśna nie jest bez wpływu na zachowanie się u Ludu starożytnych wierzeń i podań. Ów ciemny krąg lasów jest dla wyobraźni prawdziwym kręgiem czarodziejskim, po za którym opowiadacze i słuchacze mieszczą cały świat podaniowych dziwów; tam to stoją jeszcze zaklęte zamczyska, chaty złych jędz i rozbójników, mieszkają straszne leśniki i przypołudnice, dobrzy królowie i wieszczki.. Nieruchomość na-
