Strona:PL Samuel Dickstein - Pojęcia i metody matematyki.djvu/086

Ta strona została przepisana.

tak że w ogólności liczba, bezpośrednio następująca po liczbie n, jest równa n + 1.
Proces ten, za pomocą, którego przechodzimy od elementu do elementu, jest szczególnym przypadkiem działania zasadniczego dla naszego szeregu. Działanie to, dodawanie, określamy za pomocą równań

a + (b + 1)  =  (a + b) + 1
a + 1  =  1 + a

[porówn. art. 8.], które nazwijmy pewnikami dodawania [Helmholtz nazywa pierwsze z nich pewnikiem Grassmanna][1]. Działanie odwrotne, odejmowanie, określamy za pomocą równania, odpowiadającego równaniu 1.

1a. (a - b) + b = a

Dodawanie jest jednowartościowém, bo jeżeli a + b doprowadza raz do sumy c, drugi raz do sumy c′, to według pierwszego pewnika tego działania musi być

a + (b + 1) = c + 1 = c′ + 1,

stąd oczywiście wynika c = c′. Stąd na zasadzie wyłożonéj teoryi wynika, że jeżeli w działaniu a + b lub w działaniu a - b zmienimy pierwszą liczbę a, to wynik działania zmienić się musi, a więc i równanie x - b = c może mieć jedno tylko rozwiązanie.
Związkowi 2. odpowiada w naszym przypadku związek

2a. (a + b) - b = a.

Równaniu 3. odpowiada równanie

3a. a + (b + c) = (a + b) + c,

wyrażające prawo łączności. Wynika ono z pierwszego równania, określającego dodawanie. W saméj rzeczy, zakładając, że wzór 3a sprawdza się dla danéj liczby c, możemy stwierdzić, że sprawdza się i dla liczby c + 1, gdyż na zasadzie pierwszego pewnika mamy

a + [(b + c) + 1] = [a + (b + c)] + 1;

kładąc po stronie drugiéj w miejsce pierwszego wyrazu jego wartość z równania 3a, a następnie stosując znowu pierwszy pewnik dodawania, otrzymujemy:

a + [b + (c + 1)] = (a + b) + (c + 1),
  1. Helmholtz, Zählen und Messen, l. c. str. 24.