Strona:PL Schneider W sprawie Piasta.pdf/10

Ta strona została przepisana.

czenia tej nazwy zdają się chromać w tem, że wywodzą ją od Chwosta, Chosta lub Chota; tymczasem nie uwzględniają tej ważnej okoliczności, że tutaj Ch na początku zastępuje literę K, jak n. p. Cholbreg u Galla stoi zamiast Kołobrzeg (str. 63 i 73). Czytając tedy Kosisko, otrzymujemy imię wzięte od kosy, narzędzia gospodarskiego, a raczej od jego części składowej; do dzisiaj bowiem lud polski osade kosy, czyli drzewce u kosy, nazywa kosiskiem[1]. To nam wskazuje, że w sferze przyrządów gospodarstwa wiejskiego najlepiej szukać także wykładu imienia jego syna, którego kronika Galla stale mianuje Paztem, a nie Piastem (str. 6, 7 i 8).
Mniejsza o brak miękczącego i w wyrazie Pazt (por. Popel na samym wstępie kroniki). Gdy je wstawimy, raczej Piazd, aniżeli Piast, należy wymawiać. Na to zgodziwszy się teoretycznie, odnachodzimy wyraz piazda piasta, oznaczający środkową część koła, przez którą przechodzi oś u wozu[2]. Od piasty zatem kołowej wywodzi w sposób najprostszy Piast kołodziej swe miano. Niema zaś wcale potrzeby uciekać się do wykładu prof. Brücknera[3], który o pochodzeniu nazwy Piasta tak mówi: dla wzrostu, od tłuczka (?) nazwany, jakim się i „pszono“ „pcha“ (wszystkie trzy wyrazy: piast, pszono, pchać pochodzą bowiem od tegoż pierwiastka). Jeśli istotnie od tego samego pierwiastka pis pochodzą piast-tłuczek i piasta według zapewnień prof. Brücknera, to nie rozumiem, dlaczego Piast miałby bliższym być tłuczka (i to dla wzrostu!), niż piasty, obejmującej, dzierżącej i ściskającej oś koła u wozu. Ale z tego powodu, że słowa: piastować, pieścić, piastun można od Piasta i od piasty kołowej wyprowadzać, nie wolno zaraz z Piasta czynić piastuna. Szczęściem teorya atałykatu Piasta, której tutaj nie tykam, spoczywa na silniejszych, niż etymologiczne, podstawach.

Ani tedy etymologia imienia Piast od „pitania“ (karmienia, podług Wojciechowskiego), ani od piastowania (Bruchnalski), ani od piast-tłuczek (zdanie Brücknera) nie zadowala; przeciwnie trzeba poprzestać na tem, że jak ojciec Piasta Kosisko od drzewca kosy, tak on sam od części składowej wozu, od

  1. Zob. Słownik gwar polskich Karłowicza s. v. Kosisko.
  2. Zob. tamże s. v. Piasta.
  3. Rozpr. Wydz. hist.-filoz. Ak. Um. w Krakowie 1898, tom XXXV. str. 322 i 325.