ad vos omnia perferuntur, illos apud me declamitare, me apud ilos cenitare“ — (ad fam. IX 18, z Tuscul. w lipcu 46 r.) „Cum essem otiosus in Tusculano, propterea quod discipulos obviam miseram[1], ut eadem me quam maxime conciliarent familiari suo, accepi tuas litteras[2] plenissimas suavitalis, ex quibus intellexi probari tibi meum consilium, quod, ut Dionysius tyrannus, cum Syracusis pulsus esset, Corinthi dicitur ludum aperuisse[3], sic ego sublatis iudiciis amisso regno forensi ludum quasi habere coeperim“ — (ad Att. XIV 11, 2. z Puteoli w kwietniu 44 r.) „Hic mecum Balbus, Hirtius, Pansa“ — (ibd. 12, 2, tamże) „Haud amo vel hos designatos, qui etiam declamare me coegerunt, ut ne apud aquas quidem acquiescere liceret. Nam id erat quondam quasi necesse, nunc, quoquo modo res se habet, non est item“ — (ibd. 20, 1, tamże) „Quod Hirtium per me meliorem fieri volunt, do equidem operam et ille optime loquitur, sed vivit habitatque cum Balbo, qui item bene loquitur... Cum Pansa vixi in Pompeiano“.
Ale mimo te konieczne zajęcia pedagogiczne w późnym wieku, pozostał Cyceron zawsze wierny swym zasadom z młodości i nie zszedł nigdy z raz wytkniętej linii nauczycielsko-wychowawczej młodego pokolenia republikańskiego. Przez ciągłe propagowanie wszechstronnego wykształcenia krasomówczego i humanistycznego[4] oraz wychowania etycznego i państwowego w duchu republiki z czasów Scypionów dąży Cyceron[5] świadomie do sanacji wewnętrznych stosunków państwa rzymskiego. Nic to, że do końca życia usprawiedliwia się z swej pracy nauczycielsko-wychowawczej[6], bo Rzymianin czyn państwowy
- ↑ Cezar wrócił 25 lipca, a Hircjusz i Dolabella wyjechali naprzeciw niego. Cyceron, jako ich nauczyciel, miał więc ferie.
- ↑ W 343 r. został wypędzony z Syrakuz i, jak się zdaje, po powrocie do Koryntu zaczął uczyć wymowy.
- ↑ W 343 r. został wypędzony z Syrakuz i, jak się zdaje, po powrocie do Koryntu zaczął uczyć wymowy.
- ↑ Olbrzymim postępem w hellenizacji rzymskiego wykształcenia było to, że Cyceron najważniejszą wiedzę i naukę grecką przeszczepił na grunt rzymski.
- ↑ W zakresie literatury większą dumą napawał Rzymian Cyceron aniżeli nawet Wergiliusz — i sami Grecy musieli uznać jego wielkość. Prawdopodobnie Apoloniusz Molon przepowiedział to Cyceronowi, że zakwestionuje pierwszeństwo Greków w dziedzinie literackiej (Plutarch, Cic, 4 E.).
- ↑ Por. choćby (Orator 141): „Sed si profilear quad utinam possem! me studiosis dicendi praccepla et quasi vias, quae ad eloquentiam ferrent, traditurum: quis tandem id iustus rerum existimator reprehendet? — (De officiis II 3) „Cum antem res publica, in qua omnis mea cura, cogitatio, opera
