pedagogowie i pionierzy szkolnictwa, mimo że nie jest już ani jedynym ideałem ani jedynym środkiem wychowawczym, posiada bezspornie, jako przedmiot nauki gimnazjalnej, pierwszorzędne znaczenie dla wychowania państwowego.
Nieco inaczej niż historja starożytna, która powinna dostarczać naszej młodzieży szeregu moralizujących anegdot i heroiczno-patetycznych nowel na niższym stopniu nauczania, a zapoznać ją z podstawowemi pojęciami społeczeństwa, państwa, obywatela, idei wolności, ojczyzny, wszystkich form rządu i ustroju, roli wybitnych indywidualności i t. d. na wyższym stopniu nauczania[1] — powinna filologja klasyczna, a zwłaszcza literatura rzymska, więcej bezpośrednio wpajać cnoty obywatelskie w naszą młodzież. Wszak, jeśli szkoła ma przedewszystkiem wychowywać, jakież szczytniejsze zadanie może przypaść filologji klasycznej w udziale? Nikt nie śmie pomijać i lekceważyć wykształcenia językowo-formalnego, estetyczno-literackiego i kulturalnego, jakie daje nauka języków starożytnych w szkole średniej — lecz któż odważy się zaprzeczyć, że cel wychowawczy powinien stać na pierwszym planie właśnie w nauczaniu filologji klasycznej, którą tak wydoskonalili Niemcy, tak do przesytu zapełnili nią swe wszystkie szkoły, a przecież nie wykorzystali należycie jej walorów i, mimo encyklopedycznego wykształcenia filologicznego, tyle barbarzyństwa okazali choćby w czasie wojny światowej?
Podobnie jak w dawniejszych latach nie często nastrajano młodzież patrjotycznie w ciągu lektury autorów starożytnych i zupełnie niemal nie dbano o właściwy dobór ustępów[2], ceniąc wyżej, przy złej zresztą metodzie i nudach uczniów[3], słówka i gramatykę — tak dziś wysuwa się najrozmaitsze cele nauczania filologji klasycznej, rozciąga się zakres materjału do granic bliskich pęknięcia, idealizując zgoła
- ↑ Por. Jan Smereka, Stanowisko historji starożytnej w gimnazjach polskich {Kwart. Hist. XLI 1927, s. 84 n.).
- ↑ Gdy na walnem zgromadzeniu Twa Filologicznego dn. 28 VI 1898 r. zastanawiano się szczegółowo nad lekturą klasyków w szkole (refer. K. Fischer), o wartości ich dla wychowania narodowego nie padło ani jedno słowo; por. Eos V 1898 9, s. 24.
- ↑ Por. J(an) S(mereka), Filologja klasyczna (Gimn. wyższe). Wskazówki metodyczne do programu gimn. państw. Ministerstwa WR i OP, Warszawa 1927. Recenzja Kwart. Klas. II 1928, s. 185 n.
