że tu został spełniony gwałt na wolnym i niewinnym narodzie [o Caesarze i Gallach], że przez morze krwi, łez i krzywd dokonano dzieła zniszczenia, aby na niem budować dzieło cywilizacji... a dusza naszego chłopca, a tem bardziej dziewczynki jest dobra i nie zasługuje na to, aby ja zajmować przedstawianiem ujarzmienia wolnych narodów, opisami podboju“. Przy lekturze wielkiego patrjoty Liviusa[1] należałoby ograniczyć do minimum materjał z ks. I i II. Bardzo wydatnie należałoby rozszerzyć lekturę — najwięcej państwowo myślącego i państwu oddanego autora starożytności — Cicerona, o której wartości tak niewiele mają Program i Wskazówki do powiedzenia[2]. Z greckich autorów uderzać musi brak lektury ostatniego obrońcy wolności greckiej Demosthenesa[3]. Wypadałoby wreszcie dla niniejszego celu zmienić dobór wyjątków z pism Platona.
Uznając za cel najwyższy obecnej szkoły średniej wychowanie państwowe i pojmując tak właśnie korelację wszystkich przedmiotów, możnaby — zresztą bez uszczerbku dla innych celów — w ten sposób przedstawić sobie przyszłe podręczniki dla nauki języka łacińskiego i greckiego — w najogólniejszych zarysach:
1. na najniższym stopniu nauczania trzebaby umieścić znaczną ilość ustępów treści pouczającej, dotyczącej cnót obywatelskich[4], pewnej ilości ustępów (polskich) o treści, zaczerpniętej z historji i kultury polskiej i wielką ilość sentencyj[5], związanych ściśle lub luźnie nawet z treścią ustępów, w myśl wskazań wielkiego Modrzewskiego (De re publ. em. I 6, s. 20): „Illustres etiam sententiae, quibus omnes linguae abundant, de virtute et officiis plurimum valent in puerili inge-
- ↑ O walorach lektury dla wychowania państwowego we Wskazówkach metodycznych (do programu gimn. państw. Filologja klasyczna, Warszawa 1927) ani słowa.
- ↑ Por. Program gimnazjum państwowego. Język łaciński (wydział humanistyczny), Warszawa 1922, s. 65 n. 71 n. i Wskazówki s. 55 n. 68 n.
- ↑ Drerup go potępił w swej książce Aus einer antiken Advokatenrepublik i chciał go zupełnie wyrzucić ze szkół niemieckich, o co dziś walczą filologowie.
- ↑ Mogłyby tu pomóc pisma Cicerona i Platona.
- ↑ Wtedy też nabierają właściwej wartości sentencje, umieszczane na ścianach klas i korytarzach.
