Strona:PL Smereka - Lud w literaturze starożytnej.djvu/12

wzlatuje na Olimp; w Chmurach brudny wieśniak narzeka na zbytek i rozwiązłość żony (τρυφάω, w43 nn.).
 W prozie filozoficznej (myślę tu oczywiście o Państwie Platona) wieśniacy odgrywają rolę przy omawianiu zagadnienia powstania państwa: Sokrates wyprowadza tam państwo wogóle z patriarchalnego zrzeszenia pasterzy i rolników.
 W epoce hellenistycznej, gdy (jak zaznaczyliśmy wyżej) zrodził się w duszy greckiej pęd do weryzmu i wzrosła miłość przyrody, postać chłopa i obrazy życia wiejskiego zaczynają budzić żywszy interes pisarzy. Ten zwrot poetów aleksandryjskich od mitologii, utrwalonej już w literaturze, do lokalnych legend jest zwrotem do niewyczerpanych jeszcze źródeł poezji ludowej. Pomijając komedię nową (o której już mówiłem), wysuwają się tu na plan pierwszy dwie postacie: archegeta poezji aleksandryjskiej Kallimach i właściwy twórca sielanki Teokryt. Kallimach w pięknym epylionie Hekale, które jest zarazem wzorowym poematem nowego gatunku literackiego, dał mistrzowski obrazek z życia wiejskiego z czasów mitycznych: oto na podstawie zachowanych fragmentów możemy odtworzyć sobie postać wieśniaczki, staruszki Hekali, goszczącej serdecznie w swej ubogiej chatce Tezeusza, który przybył do Maratonu w celu poskromienia strasznego byka. Ten miły obrazek, z niezwykłym realizmem nakreślony, jest wzorem dla Owidiuszowego Filemona i Baucydy i pod imieniem Wergiliusza zachowanego Moretum. Funkcja tematyczna motywu wiejskiego znalazła w tych obrazach pełny wyraz.
 Moretum można by zatytułować: ranek u biednego wieśniaka rzymskiego. Chłop Simylus wstaje wraz z pianiem koguta i po omacku szuka ogniska, aby przy słabo tlejącym się jeszcze żarze zapalić swą lampkę. Nabiera potem miarkę zboża i zakasawszy rękawy miele je w żarnach przyśpiewując. Niewolnica afrykańska Scybale o włosie kędzierzawym, gruba i niezgrabna przygrzewa tymczasem wodę. Simylus wałkuje ciasto, zaprawia je solą i rzuca na ogień. A teraz zbiera w ogródku różne zioła i przyrządza w moździeżu posiłek, który zabiera z sobą w pole. Umyślnie poemacik dokładniej streściłem, gdyż to jedyny w całości zachowany utwór w literaturze starożytnej, w pełnej całości poświęcony opisowi ważnego szczegółu z życia biednego wieśniaka rzymskiego.
 Zgoła inaczej przedstawia się rzecz w sielankach Teokryta i wszystkich jego naśladowców. Uderza nas tu wprawdzie dobra