quo zgodnie z warunkami kontraktu. Jakaż więc jest teraz sytuacja? Wierzyciel z jakichś nieznanych bliżej pobudek nie nalega na spłatę długu; niemniej po upływie roku sytuacja zmieniła się na jego niekorzyść. Bo zważmy, że — o ile kontrakt nie został odnowiony — wierzyciel po upływie terminu, w kontrakcie umówionego, jest w posiadaniu nie aktu prawnego, lecz... bezwartościowego świstka papieru. W to samo położenie popada równocześnie państwo, które nie może już z dokumentu, pozbawionego mocy prawnej, wyciągnąć żadnych ewentualnych konsekwencyj prawnych, a zatem i państwo i wierzyciel są niesłusznie poszkodowani. Tem się więc tłumaczy, że ustawa przewiduje dotkliwą karę pieniężną na rzecz skarbu państwa za zaniedbanie „odnowienia“ dotychczasowego kontraktu.
Wszak brzmienie w. 19 i n.[1] ma rację jedynie przy drugiej ewentualności, a nie przy pierwszej, ani trzeciej[2].
Formuły naszego dokumentu są regularnemi formułami cywilnego prawa greckiego. Należą one do rodzaju aktów, znanych pod nazwą συγγραφή. Preskrypt wraz z datą, określoną panowaniem króla, dalej miejsce, określone nazwą wsi i dystryktu — z tem wszystkiem znamy się dobrze dzięki papirusom egipskim. Na wszystkie szczegóły formuł kontraktu można znaleźć paralele w papirusach egipskich.
Zachodzi tu tylko jeden rys, zapożyczony prawdopodobnie z Babilonji. Mianowicie każdy kontrakt oficjalny w Egipcie był sporządzany przez notarjusza; tymczasem nasz kontrakt, spisany we wsi Paliga, został zalegalizowany przez urzędnika państwowego: frurarcha. Fakt ten jest zupełnie zgodny ze starą praktyką sądową w Babilonji, praktyką, która prawdopodobnie nawiązywała do epoki, poprzedzającej legalizację drogą urzędu notarjalnego, kiedy to rejestrowanie kontraktów zarówno dla zapewnienia im ważności, jak i zabezpieczenia opłat, należnych rządowi, należało do normalnych funkcyj komendanta miasta.
Strona:PL Smolka Kontrakt pożyczki.pdf/11
Ta strona została uwierzytelniona.
9
Kontrakt pożyczki z Dura — Europos
