Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/020

wne systematy wartości. Oderwane Od tego procesu, pojęte jako coś niezależnego, zmieniają wartości te swój charakter: stają się fermentem rozkładającym nasze zdolności czynne. Renesans, reformacya, filozofya XVIII, wieku — to były wyniki olbrzymich procesów dziejowych: walki i prace wydobywały z siebie to historyczne powietrze, którem my dzisiaj uczymy się oddychać, gdy chcemy rozumieć „style”, „duchy czasów“. To, co było charakterem, staje się dla nas sztucznym temperamentem, modyfikacyą naszej wrażliwości.
 Żyjemy i chcemy żyć w środowisku umysłowem i moralnem, stworzonem kosztem olbrzymiej pracy i utrzymywanem jedynie dzięki niezmiernym a nieprzerwanym wysiłkom, jak w żywiole, stanowiącym własność przyrodzoną człowieka. Traktujemy kulturę, wynik niezmiernie złożonego procesu społeczno-biologicznego, rezultat olbrzymiej pracy człowieka, jako — stan wrażliwości, coś zastanego, coś, co jest samo przez się. Zaszczepiamy w duszy swej roślinność, która żyć może tylko na glebie posiadającej te właśnie pierwiastki, jakich się pozbywamy. Kultura utrzymuje się przez te właśnie procesy, od udziału w których uchylamy się, zwracając się ku niej. Świat historyczny, w którym żyjemy, świat pracy i walki stworzył wszystko, co istnieje dzisiaj jako kultura; my chcemy brać udział w rezultatach i wyzbywamy się warunków, z którymi ściśle rezultaty te są złączone. Jules Gaultier, jeden z najciekawszych współczesnych pisarzów francuskich,— określa romantyzm jako nieporozumienie, polegające na tem, że wytworom psychiczno-dziejowym, związanym ściśle z pewnymi warunkami i postawami dziejowo-życiowymi — nadaje się