Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/033

kulturalną nadajemy naszej psychice jedynie przez takie jej przeistoczenie i zużycie, aby stała się jednym z momentów istnienia typu, utrzymującego się wobec wszechświata swą własną pracą. Trwałość kulturalną ma to, co jest niezbędnym momentem w życiu takiego typu.
 Zrozumiejmy bliższe znaczenie tego określenia.
 Aby dany typ mógł istnieć, musi on być zdolnym wytwarzać swobodnie to wszystko, co jest koniecznem do rozwinięcia nie mniejszej ilości poddane ludzkiej woli energii, niż ta ilość, jaką wytwarzają dzisiejsze, opierające się na reglamentacyji z góry społeczeństwa. Poziom swobodnej pracy nie może ustępować, poziomowi prący skrępowanej, jeżeli swoboda pracy ma być możliwą jako fakt ekonomiczny. Nie dość na tem, aby swoboda ta stała się możliwą, jako fakt ekonomiczny, niezbędne dla niej warunki biologiczne i psychiczne muszą stać się pożądanemi, muszą stać się podstawą biologicznego samodoboru, muszą jednem słowem wejść w skład ideału erotycznego ludzkości. Rola erotyzmu w naszem życiu umysłowem, zwłaszcza zaś w wytworach zbiorowej kulturalnej myśli jest niezmiernie ważna i bywa naogół słabo rozumiana. Można, jak sądzę, twierdzić, że znaczenie kulturalne w wielkim stylu może pozyskać tylko taki sposób pojmowania życia, który odpowiada jednocześnie i wymaganiom praktycznym nowego typu, t. j. może się stać dla niego regułą ekonomicznego zachowania się i działa w sposób zgodny z wymaganiami najszczęśliwszego rozwoju na jego instynkty i potrzeby erotyczne. Jeżeli życie erotyczne człowieka upływa w sposób niezgodny z jego sposobem pojmowania świata, jeżeli świat jego pracy nie jest światem jego miłości, rozterka ta prędzej czy później zburzy har-