Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/369

Ta strona została przepisana.

mniej więcej oznacza: gdy człowiek przestaje dążyć do czegokolwiekbądź w świecie, gdy poprzestaje na emocyonalnem życiu i z punktu tego życia rozważa pojęcia, myśli, wyobrażenia, znikają różnice między stanowiskami i poglądami, powstaje jedność biernego odczuwania, jedność fizyologii ludzkiej. I symbolizm ten właściwie jest w zasadzie hegemonią psychofizyologii, posługującej się różnemi kulturalnemi treściami, jako zewnętrzną formą swojego życia. Wogóle trzeba o tem pamiętać, że w naszem życiu duchowem te dwie dziedziny: historya i fizyologia są do pewnego stopnia dwoma biegunami naszej wewnętrznej krystalizacyi. Gdy przestajemy być świadomymi uczestnikami twórczości dziejowej, stajemy się igraszką mistyfikującej nas fizyologii. Gdy przestajemy tworzyć z siebie, z własnych naszych popędów, instynktów, z całej naszej psychofizyologicznej istoty coś, co stać się może momentem kultury, jako zbiorowego dziejowego dzieła — psychofizyologya nasza staje się ośrodkiem, grupującym naokoło siebie w myśl własnych swoich praw i potrzeb pierwiastki kulturalne. Niewątpliwie wydaje się to brakiem taktu, że śmiem mówić o fizyologii z powodu przeduchowionej twórczości symbolicznej. Uduchowienie jednak oznacza tu to tylko, że wzruszeniowość nasza reaguje na bardzo subtelne, wyrafinowane bodźce umysłowe; nie zmieniało jednak w niczem samego zasadniczego typu życia o którego zcharakteryzowanie tu chodzi.
Zastrzegając się znów przeciwko nazbyt sztywnemu pojmowaniu naszych szematów, podajemy tu tego rodzaju zarys klasyfikacyi. Romantyzmem nazywamy świadomość kulturalną, wytworzoną przez dziejowo-społeczny proces, którego natury świadomość nie