Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/377

wobec życia dziedziną, czemś, co jest samo w sobie i dla siebie. Zycie dąży własnemi swemi drogami, wytwarza nowe ukształtowania psychiczne, nowe sposoby i formy odczuwania świata. Wszystkie one mają jednakowe prawa wobec literatury, — o ile tylko mogą być wypowiedziane bez zbyt wielkiego wstrząśnienia ustalonych tradycyi literackich. Literatura jest tu uduchowieniem, rozszerzeniem „towarzyskości“ — „dworu“ — „salonu“. Życie społeczne w głębokiem i prawdziwem znaczeniu jest źródłem stylu i oryginalności — tak mniej więcej daje się określić typowo-francuski sposób widzenia tej kwestyi. Metafizyka symbolizmu, pozaczasowość, wieczność przystosowały tylko ten postulat do nowego stanu rzeczy. By stać się przedmiotem literatury, musiała niegdyś dana treść być opracowaną w sposób odpowiadający tonowi, panującemu na dworze lub w wytwarzających opinię salonach, potem w sposób odpowiadający „rewolucyjnemu entuzyazmowi i sentymentalizmem“ dążącej do przewrotu inteligencyi. Życie towarzyskie i jego wymagania wywarły wpływ decydujący na ukształtowanie umysłowości literatury francuskiej. Życie towarzyskie było bowiem we Francyi od czasów ukonstytuowania się zcentralizowanej monarchii biurokratycznej terenem, na którym rozstrzygały się walki o wpływy, władzę, karyerę. Towarzyskość była kulturalnem, umysłowem narzędziem walki o byt. Każda zdolność stawała się zdolnością w prawdziwem znaczeniu tego wyrazu, dopiero przełamawszy się w tym pryzmacie towarzyskiego życia. Ta władza „towarzyskości“, hegemonia jej stwarzała grunt podatny dla poglądów, nieuniezależniających literaturę od rzeczywistości dziejowo-społecznej. Reto-