Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/407

męstwa, które nie traci zimnej krwi wobec coraz dziwniejszych, coraz bardziej zindywidualizowanych nie tylko już zagadnień — ale i rozwiązań; męstwa, które nie wyczuwa tego swego całkowitego wydobycia się poza ustalone myślowe drogi, jako zerwania z powagą samego życia, lecz przeciwnie spełnia jako cząstkę zbiorowej, gatunkowej pracy to swoje coraz bardziej wyodrębniające się od dotychczasowości dzieło. Trudno obliczyć krzywdy, jakie wyrządza sugestya, że rzeczywistemi są tylko myśli, które dają się wyrazić w sposób ogólnie dostępny, typowy. Tem, co wyróżnia w moich oczach umysły najwyższej rasy, jest ten spokój, to dobre sumienie, powtarzam raz jeszcze, z jakiem pracują one w bezwzględnie żywem, a więc jedynie rzeczywistem, absolutnie konkretnem, a więc nie dającem się zszematyzować, nie logicznem. Niezależnie od przekonać, jakie wypowiadają tego rodzaju ludzie, działają oni własnym przykładem, zarażają swem umysłowem męstwem nieskończenie konkretną treściowością swego myślenia. Newman czy Meredith, Browning czy Sorel, — rozpoznajemy tu wspólny rys, czujemy iż osiągnięty został tu stopień nowej dojrzałości. Wpływa się na życie myślowe innych nie przez to, że narzuca się im nowe kategorye, nowe szematy, lecz że rozbudza się w nich nowe konkretne widzenie świata, nowe rzeczywistości myślowe, tworzy się w nich nowe postacie życia, rozszerza się ich „biologiczną“ (w najgłębszem znaczeniu tego wyrazu) kompetencyę. Inicyacya myślowa staje się konkretnym życiowym procesem, traci swój pedancko-mistyczny charakter, staje się jakby najwyższą formą gimnastyki, gimnastyką twórczą, która tworzy nowe organy Praca umysłowa wymaga po-