Strona:PL Stanisław Brzozowski - Legenda Młodej Polski.djvu/424

siebie oporem, jaki stawia obyczajowość eksperymentom prawodawców; ale polityczne walki demokracyi przesłaniają to istotne kulturalne życie nowoczesnych społeczeństw, i myśl zwłaszcza popularna odbija w sposób zgoła niewspółmierny z własnem ich znaczeniem życiowem hałaśliwe stany duszy demokracyi politycznej jako takiej. Członek demokracyi, w myśl tego, com powiedział, uczy się myśleć o samym sobie niezależnie od tego, co go właściwie w życiu dźwiga, od swoich obyczajów, uczuciowych nawyknień, potrzeb, niezależnie od wszystkiego, co w nim jest głęboko osobiste. Wyeleminowuje z siebie to, co jest jego bio-psychologiczną podstawą wobec żywiołu: zaczyna myśleć jak człowiek przepływający wszechświatowy chaos na wyborczej kartce. Ta wprawiona w stan bezwzględnego wyjałowienia psychika zaczyna wierzyć w swą wszechmocność, zaczyna wierzyć, że kategorye jej umysłu odbijają sam niezmienny byt. Dogmatyczny naturalizm inne upokarzające zabobony tej przyczynie zawdzięczają swą oporność. Demokrata stwarza system umysłowych fikcyi, przesłaniających rzetelne, nieskończenie konkretne, kulturalne życie. Jest ona bezpłodna, gdyż wyeleminowuje to właśnie, co stanowi rzeczywisty i nieustanny proces życia. Francya w swojej historyi umysłowej ulega już od 3-ch wieków hypnozie sztucznych pozażyciowych stanowisk. Wersal, salony XVIII wieku, demokracya nowoczesna mają ten wspólny rys, że tworzą myśl w środowisku nic wspólnego nie mającem z procesem, mocą którego myśl jest możliwa. Dlatego tak niezmiernie trudno jest przedostać się do Francyi żywej: typem życia francuskiego pisarza jest przystosowywanie swej wytworzonej pod wpływem bogatego konkretnego życia